Op twee manieren bracht Ruijs, werkzaam bij GGD Rivierenland en onderzoekster bij het samenwerkingsverband Amphi van UMC St Radboud en verschillende GGD’en, de vaccinatiegraad in kaart. Reformatorische jongeren konden op internet een vragenlijst invullen en kregen het verzoek elkaar op de enquête te attenderen. Het leverde de onderzoekster 1713 bruikbare reacties op.

Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) stelde een bevolkingsonderzoek uit 2006-2007 beschikbaar dat eveneens inzicht gaf in de vaccinatiegraad per kerkgenootschap. Ruim 2100 reacties waren afkomstig uit het reformatorisch bevolkingsdeel.

In de onderzoeksresultaten ziet Ruijs een duidelijk patroon. Qua vaccinatiegraad bestaat de gereformeerde gezindte uit drie clusters. Eén met een hoge vaccinatiegraad van meer dan 85 procent bij de leden van de Protestantse Kerk in Nederland en de Christelijke Gereformeerde Kerken. Eén met een lage vaccinatiegraad van minder dan 25 procent bij de leden van de Gereformeerde Gemeenten in Nederland en de Oud Gereformeerde Gemeenten. In het middencluster, gevormd door de Hersteld Hervormde Kerk en de Gereformeerde Gemeenten, vond Ruijs een vaccinatiegraad van 50 tot 75 procent.

Hoe is uw belangstelling voor de vaccinatiebereidheid in de gereformeerde gezindte ontstaan?

„De directe aanleiding was de rodehondepidemie van 2004. Als GGD-arts viel het mij op dat wij maar weinig houvast hebben bij het maken van prognoses over het verloop van de epidemie. Hoeveel zwangeren kunnen er besmet raken? Waar moeten we rekening houden met geboortes van kinderen met een aangeboren aandoening als gevolg van de epidemie? Bekend was alleen een globale relatie tussen de vaccinatiegraad en het percentage SGP-stemmers per gemeente. Dat is een kengetal dat maar weinig inzicht geeft.”

De vaccinatiegraad per denominatie is voor de GGD een bruikbaarder instrument?

„Ja, natuurlijk niet in de zin dat we nu per gemeente gaan vastleggen tot welke kerk de inwoners behoren. De winst is dat de GGD nu weet dat we de reformatorische groep niet moeten zien als één geheel. Dat de vaccinatiegraad per denominatie verschilt, zal niet nieuw zijn voor de mensen die tot de gereformeerde gezindte behoren. Maar voor alle beleidsmakers en professionals van buiten die gezindte is het dat wel.

Natuurlijk kun je niet met één onderzoek het verloop van een epidemie tot in detail voorspellen. Dit onderzoek was deel van een groter geheel. Elk stukje levert weer wat nieuwe, waardevolle informatie op.”

Wat is dan de waardevolle informatie van dit onderzoek?

„Als GGD proberen wij na te gaan hoe wij niet-gevaccineerden kunnen bereiken om goede voorlichting te geven. Daarvoor kunnen we het beste samenwerken met intermediairs die contact hebben met de denominaties met een matige of lage vaccinatiegraad. Zo’n intermediair is bijvoorbeeld de Nederlandse Patiënten Vereniging (NPV). Eerder was al in kaart gebracht wat de informatiebehoefte is van niet-gevaccineerde jongeren. Zij blijken niet zozeer geïnteresseerd te zijn in medische informatie, maar in de religieuze voor- en tegenargumenten. Als de NPV dankzij dit onderzoek jongeren gericht kan stimuleren tot een bewuste keuze, is dat winst.”

Mensen in staat stellen een bewuste keus te maken, dát is de inzet van de GGD?

„Klopt, dat is iets waar wij zeer aan hechten. Het zou wrang zijn als mensen die afzagen van vaccinatie achteraf moeten zeggen: Als ik vooraf alle consequenties had overzien, bijvoorbeeld voor mijn kinderen, had ik een andere keus gemaakt. Weloverwogen kiezen kan pas als je vooraf zo volledig mogelijk bent geïnformeerd.”

Stel, de NPV licht voor, maar de groepen met een lage vaccinatiegraad blijven bij hun keus. Beschouwt de GGD het onderzoeksproject dan als vergeefse moeite?

„Nee, de keus om wel of niet te vaccineren ligt bij mensen zelf. Dat wordt in Nederland breed gedragen, ook door de GGD. Als sommige mensen er bewust van afzien, dan is dat zo.

Wat blijft staan, is dat we met deze gegevens ons inzicht in het te verwachten beloop van een epidemie kunnen vergroten. Bij een eventuele nieuwe polio-epidemie is dat bijvoorbeeld van belang om het beroep van mensen met verlammingsverschijnselen op ziekenhuis- en revalidatiezorg te kunnen inschatten, zodat we die zorg ook kunnen leveren en niet voor verrassingen komen te staan.”