„Ik vind de zaak nu nog ernstiger dan destijds onder Santer”, zei het Duitse EVP-parlementslid Stauner na afloop van een debat met drie leden van de Europese Commissie. Ze verwijst daarmee naar de commissie onder voorzitter Santer die in 1999 werd gedwongen tot opstappen wegens fraude.

Specialisten begrotingscontrole van het europarlement vergaderden dinsdag over een uitdijende fraudezaak bij Eurostat, het bureau voor statistiek van de Europese Commissie. De instelling, die is gevestigd in Luxemburg, blijkt al jarenlang allerlei commerciële opdrachten te gunnen aan bevriende bedrijven, zoals Eurogramme en Planistat. Onlangs werd duidelijk dat Eurostat beschikte over geheime bankrekeningen.

Parlementslid Mulder (VVD) overweegt een parlementaire enquête te steunen, al vindt hij het nog wat vroeg. Zijn fractievoorzitter Watson steunt die lijn. Mulder: „Ik heb de indruk gekregen dat de commissie niet weet waar ze ’t over heeft. Ik zie absoluut niet in waarom de directeur-generaal van een belangrijk instituut een geheime bankrekening moet hebben.” Namens de socialisten zegt PvdA-parlementariër Van Hulten dat het te vroeg is voor een enquête, maar dat hij die niet wil uitsluiten.

Tijdens het debat zeiden de commissarissen Solbes, Kinnock en Schreyer dat ze niet op de hoogte waren van de fraude. De commissie heeft een aparte dienst voor fraudebestrijding, OLAF. Die werkt zó onafhankelijk, betoogden de commissarissen, dat ze pas in mei dit jaar op de hoogte werden gebracht van de verdenkingen. Het onderzoek liep al sinds februari 2000. EVP-parlementslid Stauner gelooft niet dat de commissie al die jaren van niets wist. Overigens zijn de omstreden contracten van Eurostat nog altijd niet stopgezet, omdat dat volgens de commissie juridisch niet mogelijk is.

De ’hoofdverdachten’ in de zaak zijn de Fransmannen Franchet, zestien jaar lang de hoogste man van Eurostat, en Byk, een andere hoge ambtenaar. Ze zijn op eigen verzoek overgeplaatst. Tuchtmaatregelen of ontslag zijn niet mogelijk zolang het onderzoek niet is afgerond, aldus commissaris Kinnock. Franchet zei onlangs in een tv-interview dat hij altijd steun heeft gekregen van de hele Europese Commissie, inclusief voorzitter Prodi. De commissarissen ontkenden dat met klem.

De woordvoerder van Prodi zegt dat „het systeem niet heeft gefunctioneerd als zou moeten”. Bij Prodi’s aantreden was fraudebestrijding een van de prioriteiten van de Europese Commissie. Volgens de zegsman bewijst de zaak bij Eurostat dat „we druk moeten blijven zetten op hervormingen”.

Het onderzoeksrapport van OLAF verschijnt eind deze maand of begin juli. Een besluit over een eventuele parlementaire enquête volgt in september.

Sommige parlementsleden hebben zich het lot aangetrokken van de ’klokkenluider’ bij Eurostat, Dorte Schmidt Brown. Toen zij de omstreden contracten met Eurogramme aan de kaak stelde, werd ze vernederd en weggetreiterd door de directie van Eurostat. Uiteindelijk stapte ze op. Bij haar afscheidsreceptie kwam niemand opdagen, naar later bleek omdat de Eurostat-leiding de ambtenaren had verboden het feestje bij te wonen. Inmiddels zit ze met psychische klachten in de WAO.