Het Veluws Museum Nairac toont tot en met 5 november een selectie uit het rijk geschakeerde aanbod van pop-up boeken vanaf het begin van de twintigste eeuw tot nu. Deze tentoonstelling heet “Pop up! Het boek uit de band gesprongen”.

In het Haagse Museum Meermanno | Huis van het boek heeft van juli tot en met 23 oktober de tentoonstelling “Pop up! Bijzondere en beweegbare boeken” plaats. Hierin zijn vooral oude en zeldzame beweegbare boeken en hedendaagse kunstenaarsboeken te zien. Niet eerder is in Nederland zo’n breed overzicht gegeven van pop- ups en beweegbare boeken die door hun kwetsbaarheid niet vaak getoond kunnen worden.

Educatief

De eerste beweegbare boeken stammen uit de dertiende eeuw. Deze boeken hadden vaak een wetenschappelijk of educatief karakter. Zo werden uitklapprenten gebruikt om berekeningen of landkaarten te tonen en roterende schijven maakten de werking van het heelal inzichtelijk.

De eerste boeken waarbij de beweging een essentieel onderdeel uitmaakte van de beleving van het boek waren de ‘speelboeken’ uit het begin van de negentiende eeuw. Hierin kan je door deurtjes te openen of aan strookjes papier te trekken, nieuwe scènes tevoorschijn toveren en figuren in beweging brengen.

Sprookjes

De werkelijke pop- up boeken, waarbij de voorstelling vanzelf omhoog komt wanneer de bladzijde wordt omgeslagen, bereikten in de twintigste eeuw een ongekende populariteit. Door het boek te openen verandert de tweedimensionale afbeelding in een handomdraai in een tastbare, 3D-wereld. Sprookjes, de dierenwereld, architectuur, stripfiguren en beroemdheden komen tot leven in ingenieuze papieren constructies.

Behalve de 20e eeuwse pop-ups zijn er ook een aantal zeldzame oudere boeken te zien, onder meer van de 19e-eeuwse papierkunstenaar Lothar Meggendorfer (1847–1925). “Robinson Crusoë” uit 1865 is een van de oudste Nederlandse pop-upboeken voor de jeugd.

Experimenten

Van een aantal kunstenaars is veel werk te zien: de Tjech Vojtêch Kubašta (1914 – 1992) was een van de meest creatieve kunstenaars en paperengineers vanaf de jaren ’40. Zijn levendige en kleurrijke illustraties springen letterlijk van het papier en geven een hele nieuwe draai aan de bekende sprookjes. Ook de spectaculaire werken van hedendaagse papiergeweldenaar Robert Sabuda en de artistieke abstracte vormexperimenten van David Carter zijn ruim vertegenwoordigd.