Mohamed al-Baradei, het hoofd van het Internationaal Atoomagentschap (IAEA), liet maandag weten dat Iran heeft nagelaten verscheidene nucleaire actviteiten aan het IAEA te melden. Teheran zou volgens een rapport van al-Baradei nu wel bezig zijn deze omissies te herstellen.

Het IAEA riep Iran op een aanvullend protocol bij het non-proliferatieverdrag te tekenen, waardoor waarnemers onder meer het recht krijgen alle verdachte locaties te inspecteren en onaangekondigde inspecties uit te voeren. Al-Baradei wil toestemming voor het nemen van bodem-, lucht- en watermonsters op verdachte locaties. Hij eist van Iran „geloofwaardige garanties over de vreedzame aard” van het atoomprogramma van het land.

Ook de Europese Unie en Rusland -dat nauw betrokken is bij de bouw van een lichtwaterreactor in het Iraanse Bushehr- sloten zich bij de oproep van het IAEA aan. De EU-ministers van Buitenlandse Zaken, maandag bijeen in Luxemburg, vroegen Iran in een verklaring het protocol „dringend en zonder voorwaarden” te tekenen en alle vragen over het nucleaire programma „snel en volledig” te beantwoorden.

De ministers verbonden hun eis ook aan de verdere onderhandelingen over een handelsakkoord met Iran. Minister De Hoop Scheffer van Buitenlandse Zaken stelde dat die onderhandelingen niet verder kunnen gaan als het Iraanse nucleaire programma gewoon doorgaat en Teheran geen werk maakt van handhaving van mensenrechten en bestrijding van terrorisme. Ook sprak hij zijn zorg uit over de slechte behandeling van demonstranten in Teheran.

Een woordvoerder van het Iraanse ministerie van Atoomenergie zei dat Iran met een „positieve benadering” het internationale verzoek om meer VN-inspecties toe te laten, zal bestuderen. Maar eerder maandag liet het ministerie van Buitenlandse Zaken weten dat Iran niet van plan was het aanvullende protocol te tekenen.

Iran zegt dat zijn atoomprogramma louter voor het opwekken van energie is bedoeld, maar het is bekend dat het land aan een zwaarwaterreactor werkt, waarmee plutonium kan worden geproduceerd voor gebruik in kernwapens. De Iraanse afgevaardigde Ali Akbar Salehi noemde de eis van al-Baradei voor de bijeenkomst „politiek gemotiveerd en politiek geladen.”

Volgens diplomaten bij het IAEA wil Iran in ruil voor het ondertekenen van het protocol technische hulp ontvangen voor het opwekken van vreedzame nucleaire energie. Maar onder meer de VS hebben deze ’handel’ van de hand gewezen.

De VS en Iran zijn de afgelopen dagen verder op ramkoers geraakt. Een woordvoerder van het Iraanse ministerie van Buitenlandse Zaken verklaarde maandag dat er momenteel geen enkele dialoog mogelijk is met de VS. Iran is zeer gepikeerd over de verbale steun die Bush zondag gaf aan de aanhoudende protesten tegen de Iraanse autoriteiten. Ook veroordeelde Washington het harde optreden tegen de demonstranten. Teheran diende maandag een „krachtig” protest in bij de VS tegen inmenging in Iraanse binnenlandse aangelegenheden.

De demonstraties en protesten tegen de Iraanse leiders lijken intussen van Teheran ook over te waaien naar andere steden. In het oostelijke Meshed betoogden zondagavond ongeveer 2000 mensen. Ze riepen leuzen tegen de geestelijke leiders van Iran en tegen de gematigde president Khatami, die in hun ogen er niet in slaagt hervormingen door te voeren. Uit andere plaatsen zoals Tabriz en Shiraz komen berichten van kleinere demonstraties.

In Teheran was er in de nacht van zondag op maandag een beperkt studentenprotest, dat door de politie werd beëindigd. Er zouden kleine rellen hebben plaatsgevonden en journalisten ter plaatse hoorden schoten. De politie rapporteerde twaalf gewonden, andere bronnen spraken van vijftig. De afgelopen dagen zouden zeker 140 demonstranten zijn opgepakt.