Bijbel is hét middel waardoor de Geest overtuigt van de waarheid
Hoe kan ik weten wat waarheid is?
Auke woont op een klein woonerf met vier huizen. Zijn linkerbuurman is Jehova’s getuige. Zijn overbuurman is christen, zijn rechterbuurman een moslim. Zelf gelooft hij niet in God. Hoe kunnen we Auke ervan overtuigen dat het christelijk geloof het ware geloof is? We horen het hem zeggen: „Dat zegt u, maar mijn buurman beweert iets anders. Hoe weet ik nu wie de waarheid spreekt?”
In het gesprek over het christelijk geloof komt de waarheidsvraag regelmatig op tafel. En dat niet alleen als Jehova’s getuigen aanbellen of als wij met een buitenkerkelijke buurman in gesprek gaan. In discussies met buitenkerkelijke collega’s of in het openbare debat klinkt regelmatig de tegenwerping: „Dat is jouw waarheid. Ik heb een andere.” Of: „U kunt me niet overtuigen dat uw standpunt beter is dan het mijne.”
Getuigenis niet doorslaggevend
Een moeilijke vraag om te beantwoorden dus. In het bijzonder als het gaat over geloofskwesties. Wat zijn de mogelijkheden? Ligt het antwoord in een godvruchtige levenswandel of een goed christelijk getuigenis? Ik denk het niet. Natuurlijk, een goed christelijk getuigenis houdt de Naam van God hoog en is tot Zijn eer. Bovendien is het christenplicht. Het stemt overeen met het scheppingsdoel. Ook kan het Auke aan het denken zetten. Iemand kan erdoor aangetrokken worden. Maar hoe belangrijk dit vanuit verschillende oogpunten ook is, het zal Auke uiteindelijk niet kunnen overtuigen van de waarheid erachter. De waarheid van een God Die ons goed heeft geschapen, maar van Wie wij zijn afgevallen door de zondeval, van een God Die Jezus Christus, Zijn Zoon, gezonden heeft tot een verzoening voor onze zonden.
Is het dan de gesprekstechniek, die Auke kan overtuigen? Uiteindelijk ook niet. Wat je beweert, is niet waar omdat jíj het zegt. En die waarheid hangt ook niet af van je wijze van presenteren. Je kunt een ijzersterke redeneermethode hanteren en toch geen gelijk hebben. Al is iemand een uitstekend vertegenwoordiger met hoge verkoopcijfers, dat zegt nog niets over de kwaliteit van zijn koopwaar. Als we de prachtige verpakking wegnemen, kan er een ondeugdelijk product tevoorschijn komen.
Zal Auke worden overtuigd door spitsvondige opmerkingen, het aanreiken van een doordenker of een helder debat? Al kan een schertsende vraag, een kwinkslag, wel een goede sfeer scheppen, ook hier schiet de methode tekort. Het creëren van een goed gespreksklimaat, waardoor langzaam kan worden afgedaald naar diepere gesprekswateren, is zeker dienstbaar aan de communicatie van het Evangelie. Bovendien is het christendom zo gek nog niet. Er zijn veel redelijke argumenten te bedenken en aan te voeren in een gesprek met niet-christenen over allerlei praktische thema’s. De ratio doet ook mee. Maar Auke overtuigen dat het christelijk geloof in zijn kern de enige waarheid is, doet onze redeneerkunst niet.
Heilige Geest overtuigt
Wanneer gelooft iemand dan wel dat de Bijbelse boodschap waar is? Daar is geen andere bewijslast voor dan dat hij het getuigenis gevoelt dat de Heilige Geest in zijn hart werkt. Hoe weet ik dat de Bijbel waar is? Dat is „inzonderheid” omdat ons de Heilige Geest getuigenis geeft in mijn hart dat zij van God is en omdat de dingen die daarin voorzien zijn ook werkelijk gebeuren (Nederlandse Geloofsbelijdenis, artikel 5). Het is de Heilige Geest Die met en door het Woord in alle waarheid leidt.
Hoe kan Auke ervan overtuigd worden dat de christelijke boodschap de waarheid is? Als de Geest hem door de Bijbel hiervan Zelf overtuigt. We geloven dat de Schrift een uit en van zichzelf overtuigende kracht bezit, die geen enkel boek heeft. Dat heeft alles met de Geest te maken. Is het Woord zelf niet door Hem uitgeademd? Tegen de Schrift kan geen redeneermethode op, hoe nuttig en stichtelijk allerlei persoonlijke getuigenissen en theologische werken ook kunnen zijn. En van al onze goede getuigenissen en foldertjes geldt niet wat voor de Schrift geldt, namelijk dat zij geïnspireerd is door de Heilige Geest.
Al is het natuurlijk wel zo dat de Heere getuigenissen en menselijke verhandelingen kan gebruiken om naar Zijn Woord te leiden. Maar toch mag de overbuurman van Auke een bijoogmerk niet verheffen tot uitgangspunt. In de communicatie van het Evangelie staat de Bijbel centraal. Het christelijk getuigenis is een krachtige onderstreping van de waarheid van dat Woord, maar het is nooit het Woord zelf. De Bijbel is een Boek dat ongeacht Aukes stemming, overtuiging of inzicht hem zélf kan overtuigen. En dat komt omdat de Bijbel het middel is waarvan God Zich bedient. De zekerheid aangaande de waarheid is voor christenen in de Bijbel gelegen. En dit Woord is tevens instrument in de handen van de Heilige Geest om mensen te bekeren (lees: overtuigen).
Eén middel
We hadden laatst een gesprek met een jonge christin uit een kleine zendingsgemeente aan de andere kant van de aarde. Het ging over de vraag of ze mensen kende van wie een goed getuigenis uitging en die misschien de gave hadden om predikant te kunnen worden. „We kennen in onze gemeente eigenlijk maar één persoon”, zei ze. „Het was iemand die vroeger analfabeet was en die nu leidinggeeft aan de gemeente. Hij vreest de Heere. En al is hij niet zo ontwikkeld als wij, als hij het Woord van God opent, dan voelen we de uitleg van dat Woord tot diep in ons hart.” Zo is het ook; uiteindelijk kan alleen de Heilige Geest overtuigen wie er gelijk heeft. En al staan de Geest alle middelen van de schepping ter beschikking, als het gaat om het overtuigen van de waarheid van de christelijke boodschap is er toch maar één middel, en dat is de Bijbel.
En als Auke bij mij over de vloer komt? Spreek niet over de Bijbel, maar lees samen eens een Bijbelgedeelte. Zoek naar mogelijkheden om in gesprekken met collega’s een eenvoudige Bijbeltekst als een zaadje achter te laten. Niet gekunsteld, niet te pas en te onpas, niet opzichtig met boek, hoofdstuk en versaanduiding erbij, maar op een natuurlijke wijze, mag het zijn vanuit de eigen ervaring dat het bedenken van de Geest leven en vrede is.
Drs. J. H. van Doleweerd, docent godsdienst, cultuur en zendingswetenschappen aan de CGO-hbo en werkzaam als missioloog en toeruster bij Zending Gereformeerde Gemeenten. Heeft u een vraag voor deze rubriek of wilt u reageren? weerwoord@refdag.NL
Verder lezen over dit onderwerp: - H. van den Belt, Betrouwbaar getuigenis. Het Geestelijk gezag van de Bijbel Heerenveen: Groen 2010. - J. Overduin, Tact en contact. De moderne mens en het Evangelie Kampen: Kok, 1958.
