Het is druk op de romantische aanlooproute naar het mooie eeuwenoude kasteel van het West-Oekraïense stadje Kamjanets-Podolskyi. Het krioelt er ook van de souvenirverkopers.

„De zaken lopen goed”, roept Loedmila vanuit haar kleine kioskje, terwijl ze haar rechterduim omhoog steekt. „Het aantal toeristen neemt gelukkig weer toe, vooral de Russen weten ons massaal te vinden. Maar ik zou graag willen dat er ook eens wat meer Europeanen ons mooie kasteel kwamen bewonderen.”

Net als de vele andere kleine ondernemers ondervond ook Loedmila de directe gevolgen van de economische crisis in haar land, die zich vertaalde in een scherp dalende koopkracht in zeer korte tijd. De Oekraïense economie is in 2009 met maar liefst 15 procent gekrompen en de nationale munteenheid grivna is sindsdien bijna de helft van haar waarde kwijt geraakt.

De Oekraïense economie kruipt weliswaar weer langzaam uit haar diepste dal omhoog. De economie groeide vorig jaar met 4,2 procent. Maar een derde van de bevolking leeft momenteel op of onder de armoedegrens. Het modale maandinkomen ligt maar net boven de 200 euro, terwijl veel gepensioneerden het met een maandelijks pensioen van onder de 100 euro moeten doen. En hoewel de officiële werkloosheid 9 procent van de beroepsbevolking bedraagt, zitten in de praktijk veel meer Oekraïners zonder werk.

Ook Viktor verloor door de economische crisis zijn baan. Hij had in Kamjanets-Podolskyi vele jaren een goedlopende groente- en fruithandel, maar daar kwam in 2009 abrupt een einde aan. „Gelukkig was ik nog wel in het bezit van een Zjigoeli (Lada) en daarmee ben ik toen mijn diensten als chauffeur gaan aanbieden. Inmiddels heb ik mijn Russische auto in geruild voor een veel betrouwbaarder westers merk.”

Viktor wijst naar een blauwe Volkswagen Golf en biedt een rit naar de stad Tsjernivtsy aan.

Het landschap onderweg is licht glooiend en vooral leeg. Er zijn veel braakliggende landbouwgronden en vervallen sovchoze- en kolchozegebouwen. Maar er liggen ook uitgestrekte rijkgevulde korenvelden; graan behoort met ijzererts tot de belangrijkste exportproducten van Oekraïne.

Toch zou het land nog op veel grotere schaal graan en andere landbouwproducten kunnen verbouwen en exporteren wanneer de politiek het privélandbezit onvoorwaardelijk zou toestaan. Onlangs heeft president Janoekovitsj zijn regering opgedragen dit inderdaad op korte termijn te regelen. Volgens kenners zal dit een grote stimulans betekenen voor de Oekraïense economie.

Na een aantal uren verontschuldigt Viktor zich voor het slechte wegdek. „Onze regering besteedt nu eenmaal geen enkele grivna aan wegonderhoud. Al het belastinggeld verdwijnt rechtstreeks in hun eigen zakken. En alle ambtenaren in ons land zijn corrupt, het zal daarom ook nooit wat worden met ons land.”

Oekraïne behoort inderdaad tot de meest corrupte landen van de wereld. Ondanks de Oranjerevolutie was er de afgelopen jaren sprake van een verdere achteruitgang. Op de meest recente corruptie-indexlijst van het bekende Transparency International neemt het land van de 180 landen de 146e plaats in, samen met landen als Zimbabwe, Kameroen en Ecuador. De schaduweconomie in Oekraïne bedraagt meer dan 40 procent van de totale economie.

In het centrum van Tsjernivtsy valt al snel het grote aantal luxerestaurants op. Maar zelfs op zaterdagavond zijn de meeste dunbevolkt. Dat is niet vreemd als je een blik op het menu werpt. De prijs van een diner is hier al snel een gemiddeld Oekraïens maandinkomen.

Dit is het laatste deel van een drieluik over de positie van Oekraïne tussen Rusland en de Europese Unie.