De bewindsman wil daarover harde afspraken maken het universiteiten. De universiteit die de afgesproken doelen behaalt, krijgt extra geld. Wie de doelen niet haalt, moet het zonder extra middelen doen. Dat blijkt uit vertrouwelijke documenten waarover het dagblad Trouw vanmorgen als eerste berichtte.

Het kabinet als geheel moet nog met de plannen akkoord gaan. De bedoeling is dat de ministerraad eind juni een beslissing neemt over de voornemens van Zijlstra. De universiteiten zouden het in grote lijnen al eens zijn met de plannen.

Het kabinet heeft in principe 200 miljoen euro beschikbaar voor de verbetering van het hoger onderwijs. Een belangrijk deel is voor de prestatie-afspraken die Zijlstra nu wil maken.

In ruil voor de prestaties die universiteiten leveren voor versnelling van de studies en niveauverhoging van het onderwijs, krijgen de onderwijsinstellingen meer ruimte om studenten aan de poort te selecteren en om extra collegegeld te vragen voor de opleidingen waarvan de kwaliteit ver boven het gemiddelde ligt.

Het kabinet zou ook graag zien dat universiteiten hun bachelor-opleidingen verbreden. Dat heeft niet alleen als voordeel dat er minder opleidingen nodig zijn –wat leidt tot kostenbesparing–, het voorkomt ook dat studenten een verkeerde studiekeuze maken. Het kiezen van een verkeerde opleiding is de belangrijkste reden voor studenten om hun studie af te breken. Aan het eind van hun brede bachelor kunnen studenten dan kiezen voor een masteropleiding die goed bij hun interesse en capaciteiten past.

Overigens wil Zijlstra ook dat het aantal masteropleidingen omlaaggaat. Universiteiten moeten daarom meer gezamenlijke, landelijke masters aanbieden.

Verder wil de bewindsman de onderwijsinspectie de onderwijskwaliteit op universiteiten laten controleren, als daar aanleiding voor is.