De vinding is getest met de ESBL-bacterie, maar vermoedelijk is deze ook bruikbaar tegen EHEC, aldus de onderzoekers.

Het middel werkt preventief en kan niet worden ingezet ter behandeling van patiënten, benadrukt woordvoorder Bart Keijzer van TNO. „Het middel biedt nu geen oplossing voor de patiënten in Duitsland. We hopen dat we hiermee in de toekomst dergelijke uitbraken kunnen voorkomen en het ontstaan van resistente bacteriën kunnen verminderen

In de zoektocht naar een natuurlijk alternatief voor antibiotica, brachten de TNO-onderzoekers de duizenden bacteriën die in de darm leven in kaart: hoe ze zich voortplanten, waar ze op reageren en waardoor ze worden gedood. Ook ontwikkelden ze een systeem dat het samenspel van de talloze bacteriesoorten die in de darm leven goed nabootst, in plaats van ze te isoleren en per stuk te kweken in het laboratorium, vertelt Keijzer. „Wanneer je kijkt naar het samenspel van bacteriën, hoef je niet altijd specifiek één soort te remmen, maar je kunt ook de groei van andere typen stimuleren en zo de groei van ESBL-bacteriën belemmeren.”

De wetenschappers vonden uitendelijk een mengsel van natuurlijke ingrediënten die de groei van gevaarlijke bacteriën tegengaat. „Het is inmiddels uitvoerig getest op zieke kippen en die leefden daarna weer helemaal op”, aldus dr. Jan Pieter van der Lugt, directeur Voeding bij TNO.

Het is de bedoeling dat de remmende stoffen in de veehouderij worden gebruikt en aan het voer of het drinkwater worden toegevoegd, vertelt Keijzer. „We hebben de oplossing nog niet getest op EHEC, maar we verwachten daarmee goede resultaten, omdat de ziekteverwekker behoort tot dezelfde familie als de bacteriën waarvan we weten dat ze hierop reageren.”

Voor de behandeling van patiënten zijn de natuurlijke stoffen niet geschikt, zegt Keijzer. „Bij dieren voorkomen we zo de groei van de ziekteverwekkers. Bij de behandeling van patiënten wil je de productie van toxines, giftige stoffen, voorkomen.”

Het TNO-onderzoek richt zich erop de hele voedselketen te ontdoen van antibiotica – vanaf de stal totaan het bord op de eettafel. In dat kader is dit onderzoek ook opgestart. Van der Lugt: „Het is logisch dat veehouders hun koeien, varkens, kippen en kalveren gezond willen houden. Maar ze volstoppen met antibiotica is een tikkende tijdbom. Dat keert zich uiteindelijk tegen ons. Wij zoeken daarom naar natuurlijke ingrediënten die al in de natuur voorkomen en de slechte bacteriën doden. TNO wil het onderzoek nu uitbreiden naar een groter programma, waaraan bijna dertig bedrijven meedoen. Als we aan het begin van de keten schoon voer geven, vertaalt zich dat in veilig eten op ons bord”, aldus de directeur Voeding.

Van der Lugt: „De echte oplossing ligt in het aanpakken van het ontstaan van antibioticaresistentie in de veterinaire sector: bij veehouders en veevoederbedrijven. Door het overvloedige gebruik van antibiotica in deze sector, raken de bacteriën er zo aan gewend dat ze resistent worden. Nu zijn er gelukkig nog enkele krachtige kuren die aanslaan bij veel ziektes die deze bacteriën veroorzaken maar het roer moet om, om te voorkomen dat we straks machteloos staan tegen dodelijke ziektes.”