Daarvoor bestaat brede steun binnen de Europese Conventie, die vrijdag haar werk als voorbereider van de EU–Grondwet en interne hervormingen afsloot. Alleen Spanje maakte een formeel voorbehoud, omdat Madrid niet wil dat het na 2009 minder stemmen krijgt voor zaken waarvoor dan geen veto meer geldt.

De Europese regeringsleiders moeten nu vanaf volgende week de ontwerpgrondwet van de Conventie omzetten in een tekst waarover de nationale parlementen of bevolkingen in referenda zich moeten uitspreken. Daarvoor zullen zij naar verwachting tot maart 2004 de tijd nemen.

De voorzitter van de Conventie, de Franse oud–president Giscard d’Estaing, stelt dat „iedereen in deze tekst iets vindt waar hij of zij niet van houdt of juist lange tijd voor heeft gestreden”. Hij noemt het resultaat van de bijna zestien maanden opererende denktank „positief en historisch”. „Het resultaat is niet perfect, maar onverwacht. Niemand had gedacht dat we echt tot een Europese grondwet konden komen.”

De tekst voorziet in de aanstelling van een vaste voorzitter voor de toppen van Europese regeringsleiders vanaf 2006 of 2009. Die mag zich dan ook Europees president noemen. Rond die tijd krijgt de EU ook een vaste ’minister’ van Buitenlandse Zaken, die tevens zitting heeft in de Europese Commissie, het dagelijks bestuur van de unie.

De commissie bestaat uit hooguit vijftien leden, met een voorzitter die wel meer bevoegdheden krijgt. Verder komen er ongeveer vijftien assistent–commissarissen of EU–staatssecretarissen zonder stemrecht. De landen die op dat moment geen stemgerechtigde leden hebben, krijgen voor de periode van de daarop volgende vijf jaar wel een echte commissaris.

Op gebieden als buitenlans beleid, defensie en belastingen blijven op verzoek van de Britten veel veto’s gelden. Nederland wil dat veto’s blijven bestaan voor bepaalde delen van het strafrecht, om het eigen drugsbeleid te beschermen, en de besluiten over de Europese begroting.

Dat moet nog worden geregeld in een aparte lijst met Europese bevoegdheden. Daarvoor zal de Conventie dit najaar nog enkele malen bijeenkomen. Ook moet er dan nog een oplossing komen voor het Nederlandse bezwaar dat Spanje in de laaste opzet tot 2019 de Europese begrotingspolitiek voor een groot deel kan blijven dicteren.

Voor de besluitvorming bij meerderheid komt er vanaf 2009 ook een nieuwe verdeling van stemmen tussen lidstaten, zij het dat Spanje grote bezwaren heeft tegen een vermindering van het eigen stemmental. Dan zal niet alleen een meerderheid van stemmen gelden. Er moet een meerderheid van de 25 lidstaten, na uitbreiding van de EU in mei 2004, achter een besluit staan. Die lidstaten dienen bovendien ook minstens 60 procent van de totale EU–bevolking te vertegenwoordigen.