Dat blijkt uit onderzoek van Sabine Meijvis, internist-in-opleiding in het St. Antonius Ziekenhuis in Nieuwegein. De resultaten van de studie zijn woensdag online gepubliceerd in het medische tijdschrift The Lancet.

Meijvis deed onderzoek onder 300 patiënten die met een longontsteking waren opgenomen in het ziekenhuis. De helft kreeg antibiotica plus gedurende vier dagen het ontstekingsremmende middel dexamethason, de andere helft kreeg antibiotica met een placebo.

De 150 patiënten die dexamethason kregen in combinatie met de standaardbehandeling mochten gemiddeld na 6,5 dagen naar huis. Bij de controlegroep was dit 7,5 dagen. Ook bleek dat de patiënten die met dexamethason werden behandeld zich na dertig dagen beter voelden dan de patiënten die het nepmiddel kregen. De longfunctie was in beide groepen gelijk.

Meijvis noemt de resultaten belangwekkend. „De patiënten mogen gemiddeld een dag eerder naar huis, ze voelen zich op termijn beter en het is ook nog goedkoper. Een ligdag kost algauw zo’n 500 euro. Het middel dexamethason is goedkoop en overal verkrijgbaar, zelfs in de jungle van Afrika. De behandeling kost slechts 10 euro extra.”

De patiënten die dexamethason kregen, hadden wat hogere bloedsuikerwaarden, maar ze hadden daar niet vaker dan de patiënten in de controlegroep extra medicijnen voor nodig. „Dus de bijwerkingen vielen mee.”

In het buitenland is er volgens Meijvis al eerder onderzoek gedaan naar het effect van ontstekingsremmers bij patiënten met een longontsteking. „Het ging daarbij echter om kleine studies met zo’n dertig deelnemers en met andere ontstekingsremmers: prednison en hydrocortison. Wij hebben nu in een veel grotere groep aangetoond dat het vergelijkbare middel dexamethason ook werkt. Bij mensen met een bloedvergiftiging –een sepsis– is het ook toegepast. Dat was in eerste instantie geen succes omdat het in een te hoge dosering werd toegediend. Een lagere dosis bleek wel te werken.”

De werking van dexamethason berust volgens Meijvis op het dempen van een overmatige reactie van het immuunsysteem op de ontsteking. „Door die reactie iets af te toppen, valt winst te behalen bij de behandeling, blijkt uit ons onderzoek.”

Het resultaat is niet afhankelijk van de oorzaak van de longontsteking, aldus de internist-in-opleiding. „Een longontsteking wordt meestal veroorzaakt door een bacterie, maar de verwekker kan ook een virus zijn. We geven altijd antibiotica, omdat bij opname niet duidelijk is wat de oorzaak is.”

De nieuwe aanpak wordt nog niet direct verheven tot standaardbehandeling. „We willen eerst weten of het middel voor iedereen even geschikt is en welke patiënten er het meeste baat bij hebben. Ook willen we kijken naar het effect op de overleving. Daarom is besloten tot een grote vervolgstudie in diverse ziekenhuizen en met meer patiënten. Die moet binnenkort van start gaan. Interessant is trouwens ook onderzoek naar de werkzaamheid bij andere infecties, zoals een gecompliceerde blaasontsteking.”

Jaarlijks krijgen in Nederland zo’n 135.000 mensen, vooral kinderen en ouderen, een longontsteking. Voor 22.500 patiënten is ziekenhuisopname nodig.