Woensdagavond 30 maart 2011. In een gebouw in West-Vlaardingen komt een grote groep inwoners van de haringstad samen. Het overgrote deel van de aanwezigen heeft een Palestijnse achtergrond. Het is immers de Dag van het Land, de jaarlijkse herdenking van het verzet tegen de in hun ogen onteigening van hun land en verdrijving uit hun grondgebieden. PvdA-burgemeester Bruinsma is vaste gast, behalve in 2009, wanneer hij in het buitenland is.

Een van de sprekers is Rob Groenhuijzen. Hij is voorzitter van de stichting Nederland-Gaza, de club achter een Nederlandse delegatie die in juni meevaart met de door minister Rosenthal en Tweede Kamer verafschuwde Freedom Flotilla 2 (zie kader) naar de Gazastrook. De vloot van tientallen schepen met deelnemers uit de hele wereld beoogt „de illegale blokkade van de Gazastrook te doorbreken en hulpgoederen af te leveren.” Een breed platform van christelijke, islamitische, joodse en seculiere organisaties in Nederland heeft zich aan het initiatief verbonden.

Ibrahim al-Baz

Het is geen toeval dat Groenhuijzen in Vlaardingen spreekt, want een deel van de clubs die zijn stichting steunen heeft een rechtstreekse band met Vlaardingen of de Rotterdamse regio. Zo opereert het Al Awda Netwerk Palestina, dat wil dat miljoenen Palestijnen terugkeren naar Israël, vanuit Vlaardingen. Voorman is Ibrahim al-Baz, geboren op de Westelijke Jordaanoever en voormalig lid van de Palestijnse beweging Fatah. Als jongeman vecht hij in Jordanië en Libanon. In 1979 wordt hij op een luchthaven in Parijs opgepakt met zo’n 5 kilo aan explosieven, bedoeld voor zijn Palestijnse broeders. In 1991 wil Nederland Al-Baz uitzetten, maar die beslissing wordt teruggedraaid. Sindsdien woont Al-Baz in Vlaardingen. In 2007 organiseert hij de omstreden pro-Palestijnse manifestatie in de Rotterdamse Doelen, een bijeenkomst waarvoor hij ook grootmoefti Ikrema Sabri van Jeruzalem –bekend om zijn felle antisemitische uitlatingen– uitnodigt. Het Al Awda Netwerk Palestina is bovendien een van de aanjagers van de jaarlijkse Dag van het Land in Vlaardingen.

De partner van Al-Baz, die hij tijdens zijn studie in Duitsland ontmoette, doet niet voor hem onder als het gaat om inzet voor de Palestijnse zaak. De in Jordanië geboren Nawal al-Baz voorziet in haar jeugdjaren Palestijnse terroristen in trainingskampen in haar geboorteland van eten en drinken. Aan de universiteit van de Jordaanse hoofdstad Amman studeert ze af in wiskunde en informatica. De activiste is voorzitter van Burgerinitiatief Sloop de Muur, ook een club die de Gazavloot steunt en zich hard maakt voor opheffing van de Israëlische scheidingsmuur door de Palestijnse gebieden. Daarnaast is ze aangesloten bij de stichting Palestijnse vrouwen in Nederland en net als haar echtgenoot de motor achter de Dag van het Land in Vlaardingen.

Gretta Duisenberg

Gespreksleider op de herdenking van vorig jaar, waarbij jaarlijks een keur van pro-Palestijnse organisaties en activisten betrokken is, is Benji de Levie van Palestina Komitee Rotterdam. De Levie is daarnaast penningmeester van het Nederlands Palestina Komitee (NPK) en momenteel woordvoerder van de Nederlandse delegatie van de Gazavloot. Er zijn informatietafels van onder meer het NPK en Sloop de Muur.

Meest opvallend is de toespraak van de omstreden activiste Gretta Duisenberg, die voor de gelegenheid naar Vlaardingen is afgereisd. Haar woorden vinden gretig aftrek onder de overwegend Palestijnse toehoorders. „Ik voel me inmiddels een Palestijnse”, zegt Duisenberg. „Jullie strijd is mijn strijd.” Een speciaal woord heeft ze voor de Palestijnse jeugd. „Toekomstige Palestijnse leiders zullen waarschijnlijk uit die Palestijnen voortkomen die in de diaspora wonen. Bereid je daarop voor.” Israël noemt ze een „tijdelijk verschijnsel.”

VVEH

Op zijn minst opmerkelijk is dat de Dag van het Land in 2009 en dit jaar plaatshad in het gebouw van Vele Vlaardingers Een Huis (VVEH) aan de Floris de Vijfdelaan in Vlaardingen-West. VVEH is sinds 2002 een samenwerkingsverband tussen Vlaardingse instellingen, de gemeente en individuele burgers dat een „positief, vreedzaam en open leefklimaat voor alle inwoners van de stad moet bevorderen.”

Zo zijn er naast de jaarlijkse Dag van het Land bijeenkomsten voor allochtone vrouwen en lezingen over de situatie in de Arabische wereld. Secretaris is de in april door de gemeente Vlaardingen onderscheiden Han Raeijmaekers. Hij is in elk geval in 2009 actief betrokken bij de organisatie van de Dag van het Land en lid van een commissie voor ontwikkelingssamenwerking, zending en vrede van de gezamenlijke rooms-katholieke en protestantse kerken.

In oktober 2008 krijgt VVEH een eigen onderkomen, een ”centrum voor interculturele ontmoeting, vluchtelingenwerk en integratieondersteuning”. Naast pro-Palestijnse bijeenkomsten hebben in het gebouw van VVEH zogeheten interculturele ontmoetingen tussen bevolkingsgroepen plaats, evenals meetings over de onrust in de Arabische wereld.

In hetzelfde pand heeft in februari 2009 een solidariteitsmaaltijd plaats voor de slachtoffers van de oorlog in Gaza. De organisatie is in handen van de Vlaardingse Raad van Kerken, VVEH, Platform Ander Vlaardingen en lokale moskeeën. En jawel, ook burgemeester Bruinsma is weer van de partij, evenals GroenLinkswethouder Robberegt en de Palestijnse gevolmachtigde Sumaya Barghouti. Aan het einde van de avond trekt Bruinsma bovendien gul de gemeentelijke portemonnee en schenkt namens het college een bedrag van 2500 euro.

VVEH, door woningcorporatie Waterweg Wonen het „kindje van de burgemeester” genoemd, kan jarenlang teren op financiële steun van zo’n 125.000 euro per jaar, waarvan het grootste deel de eerste jaren afkomstig is van het Rijk.

Vlaardingen moet net als de meeste andere gemeenten op de kleintjes gaan letten en moet 130.000 euro per jaar bezuinigen op integratie. Bovendien stopt vanaf dit jaar de rijkssteun voor VVEH. Hoewel een nota over de definitieve verdeling van het integratiebudget nog moet verschijnen, vraagt portefeuillehouder burgemeester Bruinsma begin dit jaar de gemeenteraad om voor dit jaar 70.000 euro uit een reservepotje beschikbaar te stellen voor VVEH. Het is noodzakelijk dat de voortgang van het project in 2011 wordt gewaarborgd, omdat anders de activiteiten gestaakt moeten worden, zo staat in het voorstel te lezen. De gemeenteraad gaat op 17 maart zonder morren akkoord.

Nablus

Burgemeester Bruinsma trekt zich er niets van aan dat clubs die de Nederlandse deelname aan de door een meerderheid van de Tweede Kamer verafschuwde Gazavloot op poten zetten in zijn gemeente morele steun verwerven. In een schriftelijke reactie –een telefonisch gesprek weigert hij na herhaalde verzoeken pertinent– op vragen van deze krant laat hij weten dat Nederland een „democratisch land is waar iedereen zijn eigen opvattingen mag hebben.” „Ik zie het als onze blijvende verantwoordelijkheid om open te staan en aandacht te hebben voor iedereen in Vlaardingen zonder vooroordelen. Samenwerking, verdraagzaamheid en respect zijn hierbij de bouwstenen. In de gemeente Vlaardingen woont 19 procent van de totale Palestijnse gemeenschap in Nederland. Ik ben burgemeester van alle Vlaardingers en dus ook van de Palestijnen in mijn gemeente.”

Een stokje steken voor bijeenkomsten zoals de Dag van het Land, waarin fel anti-Israëlische clubs morele steun zoeken voor hun ideeën, weigert Bruinsma. „Als burgemeester kan ik bijeenkomsten verbieden als de openbare orde en veiligheid in het geding zijn. Dat is in dit geval niet aan de orde.”

Bruinsma’s sympathie voor de Palestijnse zaak is niet nieuw. Al tijdens zijn verkiezingscampagne –Vlaardingen kreeg in 2002 als eerste gemeente in Nederland een gekozen burgemeester– belooft de joviale burgervader aan de Palestijnse gemeenschap om de betrokkenheid van de gemeente met haar te vergroten. Hij houdt zich aan zijn woord en laat journalist Frans Assenberg in 2006 een boek schrijven over de historie van de Palestijnse gemeenschap in Vlaardingen (zie kader).

In 2009 krijgt de gemeente vanuit de Palestijnse gemeenschap het verzoek een humanitair project in Nablus op de Westelijke Jordaanoever te steunen. Het college van PvdA, CDA en GroenLinks reageert enthousiast en komt met een voorstel aan de raad. Gemeentelijke steun aan het initiatief in Nablus betekent voor de Palestijnse gemeenschap in Vlaardingen een stukje erkenning en draagt bij aan haar emancipatie, zo redeneert het college onder aanvoering van Bruinsma.

De burgemeester zal zelf de delegatie leiden, die volgens plan in september 2010 zal afreizen naar Nablus. Maar zo gemakkelijk gaat dat niet. In een commissievergadering stelt ChristenUnie/SGP-fractielid A. Fokker dat zijn fractie niet tegen een humanitair project is, maar dat het plan veel concreter moet. Het voorstel is te vroeg en eenzijdig, aldus Fokker. Hij wil de schijn vermijden dat de gemeente partij kiest in het Israëlisch-Palestijns conflict. Ook de VVD is niet enthousiast over het voorstel.

Het college komt begin 2010 met een nieuw voorstel. Fractievoorzitter Ten Have van VV2000/Leefbaar Vlaardingen stelt kritische vragen over de geplande trip van burgemeester Bruinsma naar Nablus. Ten Have noemt het een „excursiereis” naar Gaza voor de realisatie van een zogenoemd humanitair project. „De burgemeester vergeet dat hij daarbij kiest tégen Israël en zich mengt in interne Palestijnse conflicten.”

Een maand later hebben de gemeenteraadsverkiezingen plaats. Het Vlaardingse college van B en W verandert ingrijpend van samenstelling. PvdA, GroenLinks en CDA krijgen gezelschap van VVD en VV2000/Leefbaar Vlaardingen.

De Palestijnse gemeenschap in Vlaardingen reageert woedend wanneer net voor de zomer van vorig jaar blijkt dat het nieuwe college van B en W de missie naar Nablus schrapt. „Onbehoorlijk bestuur”, reageert GroenLinksraadslid Kortleven. Maha de Kok-Abu-Awad, een van de kartrekkers van de trip naar Nablus, is zwaar teleurgesteld. In haar ogen is het „schandalig” dat B en W een eerder genomen besluit van het vorige gemeentebestuur om zeep helpen. Het nieuwe college blijft erbij dat ook een humanitaire reis politiek omstreden is. De Vlaardingse burgemeester naar Nablus sturen is partij kiezen in het Israëlisch-Palestijnse conflict, zo luidt de verklaring.

De eerdergenoemde Ibrahim al-Baz, die ook mee zou gaan op de missie, bijt in het stof. Hij verwijt het stadsbestuur willekeur. In De Telegraaf zegt hij: „De kans om de relatie met een grote eigen bevolkingsgroep te verdiepen laat het stadsbestuur liggen. Onbegrijpelijk.”

De gebeurtenissen weerhouden Al-Baz er niet van zich dit voorjaar opnieuw in te zetten voor de Palestijnse herdenking Dag van het Land. Hij weet zich in gezelschap van gelijkgezinden: het Nederlands Palestina Komitee, dat zich beijvert voor het einde van de staat Israël en de Gazavloot actief steunt, en Sloop de Muur van zijn geliefde Nawal, die globaal dezelfde doelen nastreeft. En niet te vergeten de Vlaardingse burgemeester Bruinsma, die de groep toespreekt. Voor de achtste keer.

Palestijnse gemeenschap

De ROMI-fabriek in Vlaardingen zit begin jaren zestig ernstig verlegen om personeel. In het complex wordt braad- en bakvet gefabriceerd en worden eetbare oliën geraffineerd. ROMI haalt gastarbeiders uit Jordanië, het gebied rond Nablus op de huidige Westelijke Jordaanoever. Op die plek heeft ROMI een fabriek overgenomen. In november 1963 komen 65 Palestijnse gastarbeiders aan in Vlaardingen. In juni 1967 breekt de Zesdaagse Oorlog uit tussen Israël en zijn omliggende landen. De Palestijnen in Vlaardingen kunnen door de gewijzigde landsgrenzen –de Westelijke Jordaanover is overgegaan in Israëlische handen– niet meer terug. Hun familieleden mogen naar Nederland komen. De gemeenschap in Vlaardingen telt ruim duizend hoofden.

Freedom Flotilla 2

Het vertrek van een tweede hulpkonvooi van schepen naar Gaza, de Freedom Flotilla 2, is uitgesteld tot eind juni. De vloot, die bestaat uit ongeveer vijftien schepen, zou in eerste instantie op 31 mei vanuit Griekenland vertrekken. „Aan de vloot nemen twaalf tot vijftien landen deel. Een aantal van hen was nog niet klaar voor vertrek. Daarom is het vertrek uitgesteld”, aldus woordvoerder Benji de Levie van de Nederlandse delegatie. Op de vloot is ruimte voor circa dertig Nederlanders.

Op 4 juni krijgen de Nederlandse deelnemers een mediatraining. Saillant detail is dat de mediatrainer heeft afgehaakt, omdat hij niet tegen de negatieve publiciteit zou kunnen. De stichting Nederland-Gaza zoekt nog naar een vervanger.

De vloot vertrekt ongeveer een jaar nadat een eerder konvooi door het Israëlische leger werd aangevallen na provocaties van de opvarenden. Negen activisten werden gedood en tientallen raakten gewond. Op de boot zaten toen ook twee Nederlandse activisten.

Een meerderheid van de Tweede Kamer is net als minister Rosenthal van Buitenlandse Zaken fel tegen de vloot naar Gaza, maar de minister heeft in een Kamedebat eind april aangegeven dat hij geen juridische middelen heeft om een Nederlands schip of Nederlandse opvarenden te verhinderen uit te varen.