Voor vader Yordan (71) is het eerste keer dat hij in het buitenland is. Zijn zoon is wat bereisder, onder meer door zijn theologische studie aan het London Bible College. George (43) spreekt vloeiend Engels. Hij vertaalt het gesprek voor zijn vader. Vader Yordan staat al 46 jaar in het ambt, waarvan 33 jaar in Varna, een stad aan de Zwarte Zee.

Yordan herinnert zich de moeilijke tijd van het communisme. „In die tijd is ons kerkgebouw in Varna verwoest. We mochten wel een nieuwe kerk bouwen, maar dan buiten de stad. In het centrum moest de kerk hoe dan ook verdwijnen. Na de democratische revolutie in 1989 konden we zonder problemen bij elkaar komen. Ook nieuwe kerken bouwen is nu geen probleem. Alleen, het ontbreekt ons aan geld.”

Steeds vaker studeren Bulgaarse jongeren in het buitenland theologie. Als gevolg van het communisme was het aantal leerboeken en de kwaliteit van de opleiding in Bulgarije gering. Inmiddels zijn er, dankzij Kom Over En Help (KOEH), verschillende reformatorische boeken in het Bulgaars vertaald, zoals de bijbelverklaring van Matthew Henry.

De kerk is na de val van het communisme gegroeid. Tijdens het communistische bewind waren er zo’n vijftien baptistengroepen, nu zijn er dat er rond de zestig. In totaal heeft het verband van baptistenkerken zo’n 3000 leden.

De groei laat ook een forse hinderpaal zien: armoede. „Onze leden zijn financieel niet in staat om kerken te bouwen. Zonder steun van het buitenland kunnen we absoluut niet doen wat we willen”, aldus de beide predikanten, die op uitnodiging van KOEH deze week een tournee door Nederland maken.

In Bulgarije vormt de Bulgaars-Orthodoxe Kerk nog steeds de grote tegenhanger voor de protestanten, die in totaal slechts 1 procent van de bevolking uitmaken. Hoewel de tegenstand van de kant van de overheid en van de Bulgaars-Orthodoxe Kerk minder groot is dan in het recente verleden, leven taaie vooroordelen voort.

George: „Als we als gemeente bijeenkomen in onze huizen, komen orthodoxen nooit tot ons over. Zij hebben namelijk een grote achting voor kerkgebouwen. Willen we wervend bezig kunnen zijn, dan zijn kerkgebouwen voor ons onontbeerlijk. We stellen onze gebouwen dan ook graag open voor het organiseren van allerlei maatschappelijke activiteiten, zoals de opvang van wezen en weduwen, of voor muzikale uitvoeringen. We delen soep uit aan armen en stellen een medisch spreekuur in. We hopen daarmee respect te winnen bij de bevolking en ruimte te krijgen om het zaad van het Evangelie uit te strooien.”

Yordan: „We hebben in de plaats Rudnik een groep van 120 mensen gehad die voor het eerst in hun leven een evangelisatiebijeenkomst bijwoonde. Ons plan is om daar met diensten in een huis te beginnen. We weten nu al dat we daarna toch weer een eigen kerk nodig hebben. Zo lopen we voortdurend tegen onze eigen grenzen aan.”

De protestantse kerk wordt overigens steeds meer geaccepteerd in de samenleving, zegt George. Zijn grote wens is om via radio en televisie de massa te bereiken, maar de media koesteren nog volop vooroordelen tegen alles wat riekt naar protestantisme.

Op maatschappelijk gebied (verzorging van weduwen en wezen) werken baptisten samen met de Bulgaars-Orthodoxe Kerk, al zijn er theologisch grote verschillen. Enkele maanden geleden, toen de paus een bezoek bracht aan Bulgarije, was er een interreligieuze bijeenkomst waarop ook de leider van de Bulgaarse baptisten, dr. Theo Angelov, aanwezig was.

Bulgaren zijn in de regel opgegroeid in een atheïstische denkklimaat. „Mensen noemen zich christen omdat ze lid zijn van de Bulgaars-Orthodoxe Kerk, maar de meesten van hen geloven niet eens niet in God. Onze taak is aan de ene kant gemakkelijk: zulke mensen zijn leeg als het gaat om het ware verstaan van God. We kunnen dus bij het begin beginnen. Aan de andere kant wordt er van ons verwacht dat we bewijzen dat er een God is.”

Het feit dat veel Bulgaren niet in God geloven, heeft geleid tot grote criminaliteit. „Mensen stelen en moorden maar raak, terwijl ze geen enkel idee hebben dat er een God is Die alles ziet.”

Bulgarije is een open land geworden. De meeste Bulgaren willen dat het zo snel mogelijk lid van de NAVO wordt. In 2010 hoopt Bulgarije zelfs lid van de EU te worden. „Bulgaren zijn daar helemaal door bezet”, zeggen beide predikanten. „Maar wij weten dat alleen God Bulgarije werkelijk kan helpen. De grote interesse in het Woord van God en in godsdienstige lectuur die er direct na de omwenteling was, is echter inmiddels geheel verdwenen.”

Teleurstellend? George schudt heftig van nee. „Met de vrijheid in 1989 kwamen er veel zendelingen naar Bulgarije. Er ontstond een grote godsdienstige variëteit. Veel gemeenten zijn charismatisch geworden, of eenzijdig gericht op muziek. We hebben nu weer gekozen voor de methode van vroeger: evangelisatie van mens tot mens. De interesse in God en in de Bijbel is aanwezig, maar anders dan direct na de omwenteling. Het is kleinschaliger, maar met meer effect op de lange termijn.”

Evangelisatie vraagt in Bulgarije een intensieve werkwijze. „Als mensen lid zijn van de Bulgaars-Orthodoxe Kerk hoeven ze niet meer te doen dan een of twee keer per jaar naar de kerk te gaan, met Pasen of met Kerst. Dat is voor hen genoeg. Dat wordt soms openlijk door de priesters gezegd. Wij wijzen er echter op dat het Evangelie ook een daadwerkelijk levensverandering met zich meebrengt.”