Het symposium trok gistermorgen zo’n 120 bezoekers, met afgevaardigden uit 32 gemeenten, het ministerie van Binnenlandse Zaken, de provincie Zuid-Holland en de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG).

Organisator was het Samenwerkingsverband Autonome Gemeenten.

De SVAG wil de onafhankelijkheid van gemeenten tegenover bijvoorbeeld provincies versterken. „Geef kleinere gemeenten voldoende ruimte om zelf hun bestuurlijke toekomst, verbeteren van dienstverlening of verhoging van bestuurskracht vorm te geven”, aldus voorzitter F. J. Tollenaar in zijn openingsbetoog.

De zes leden van het SVAG –de gemeenten Nederlek, Goedereede, Bergambacht, Waddinxveen, Bergen en Renswoude– zijn alle tegen hun zin bij een herindelingsproces betrokken.

Volgens Tollenaar is het SVAG echter geen actiegroep tegen gemeentelijke herindeling. „Wij willen een serieus debat over het behoud van onze autonome bevoegdheden.” Tollenaar zei te vrezen dat de onafhankelijkheid van de kleinere gemeenten steeds meer onder druk staat, doordat het Rijk taken naar hen afschuift zonder extra geld te geven.

Gastspreker prof. dr. A. B. Ringeling viel hem bij. „Het zou goed zijn als het Rijk ophield met het organiseren van anderen. Bezuinigen door taken afschuiven kan ik ook”, aldus de emeritus hoogleraar bestuurskunde aan de Rotterdamse Erasmus Universiteit. Het leverde hem een instemmend applaus op.

In zijn lezing uitte Ringeling kritiek op de „eenzijdige visie om een gemeente als bedrijf te beschouwen. Door de aandacht te richten op een efficiënt bestuur en beleid is de overheid het contact met de burger kwijtgeraakt.” Hij pleitte voor decentraal bestuur, waarbij de „neorepublikeinse staatsburger” op de eerste plaats staat. „Hij mag geen stenen gooien, maar wel gelegenheid krijgen om het debat met de politiek aan te gaan. Hiermee krijg je meer betrokken burgers.”

Een andere gastspreker, prof. dr. J. J. van Duijn, trok vooral de vergelijking tussen overheid en bedrijfsleven. Volgens hem hebben bedrijven intussen de nadelen van grootschalige fusies ontdekt, in tegenstelling tot de politiek. „In 1984 had Philips 344.000 mensen in dienst. Nu werken er 119.000, terwijl de omzet maar 10 procent kleiner is. Kleine scholen, ziekenhuizen of universiteiten presteren beter dan grote organisaties. De laatste zijn vaak meer met zichzelf bezig dan met de klant.”

Namens de VNG zette mevrouw N. Bakker uiteen hoe gemeenten een goede samenwerking kunnen opzetten met elkaar. Hiermee kunnen gemeenten samen taken op zich nemen die zij niet alleen aankunnen. „Samenwerken was lange tijd een manier om herindeling te voorkomen. Dat speelt soms nog steeds. Toch zoeken steeds meer gemeenten vanuit een oprechte behoefte naar manieren om gezamenlijk de dienstverlening vorm te geven”, aldus Bakker.

Wethouder P. Feller van Goedereede, een van de SVAG-leden, keek na afloop „met veel plezier” terug op de ochtend. „De hoge opkomst laat zien dat het onderwerp aanspreekt. Kleine en middelgrote gemeenten voelen zich door het SVAG gesteund.”