De verschrikkelijke beelden van de kerkverbranding in Imbaba, een arm stadsdeel van Caïro, met twaalf doden en honderden gewonden als gevolg, staan nog vers in het geheugen gegrift. Als we willen, kunnen we beslist wat doen om Egypte te helpen dit geweld tegen te gaan. Het is daarvoor belangrijk te weten dat het geweld tegen christenen meestal vaste patronen volgt en zich concentreert rond bekeringen van de islam naar het christendom en andersom. Geruchten daarover worden vaak doelbewust verspreid om emoties bij mensen op te roepen waardoor ze massaal in beweging komen.

Zo ook bij de geweldsuitbarsting vorige week zaterdag. Een jonge moslim in Imbaba beweerde dat hij een christelijke vrouw, Abir, heeft getrouwd die naar de islam is overgegaan. Haar broers zouden haar hebben ontvoerd. Hij zou een telefoontje hebben gekregen dat zijn vrouw werd vastgehouden in de Sint-Minakerk in Imbaba. Met dit verhaal ging hij langs moskeeën in arme omgevingen waar mensen snel bereid zijn een goed verteld emotioneel verhaal te geloven. De gevolgen zijn bekend.

Die goedgelovigheid van lokale moslims is niet vreemd. De koptische onderzoeker Suleiman Shafiq registreerde in de jaren 80 en 90 duizenden bekeringen tot de islam per jaar. Christenen hebben de afgelopen decennia geprobeerd het aantal overgangen tot de islam terug te brengen. In 2005 veroorzaakte een video die christenen opriep niet over te gaan tot de islam, extreem geweld in Alexandrië. De koptische priester Tadrus Malaty betwijfelde toen of de gebruikte methode wel zo verstandig was.

Wafaa Costantine

Sinds 2004 zijn er discussies over Wafaa Costantine. Deze vrouw van een inmiddels overleden priester wilde van haar man scheiden, maar de kerk wilde hiervoor geen toestemming geven. Christenen die dan toch een echtscheiding willen forceren, gaan over naar de islam, want dan wordt je huwelijk automatisch door de kerk ontbonden. De bekeringsprocedure begint met een politieverklaring en eindigt met een verandering van je godsdienst in je identiteitspapieren. Wafaa zette de eerste stap en verklaarde na een lang gesprek met bisschoppen en priesters echter dat zij christen wilde blijven. Daarna verdween zij voor het publiek. Op verschillende websites wordt beweerd dat zij vermoord is, een martelares voor haar vermeende moslimgeloof. Vrienden van mij hebben haar ontmoet. Een vooraanstaande kerkleider vertelde dat de veiligheidsdienst onder Mubarak haar identiteitspapieren bewust heeft vernietigd.

Camelia Shehata

In juli 2010 liep Camelia Shehata vier dagen weg van haar echtgenoot, ook een priester. Christenen organiseerden demonstraties waarin werd beweerd dat moslims haar hadden ontvoerd. Omdat christenen vaak beweren dat medegelovigen die moslim geworden zijn ontvoerd zijn, meenden salafisten te weten dat het ook hierbij om een heuse bekering tot de islam ging. Maar Camelia heeft, anders dan Wafaa, de eerste formele stap van een politieverklaring nooit gezet. Zij heeft dit ook een aantal keren publiekelijk verklaard. Maar iemand heeft met fotoshop haar een islamitische sluier gegeven als ‘bewijs’ dat zij moslim is geworden.

Salafisten hebben inmiddels vele tientallen demonstraties georganiseerd waarin zij eisen dat de kerk deze vrouw aan hen moet overgeven omdat zij moslim zou willen zijn maar dat de kerk haar tegenhoudt. Ik heb Camelia in haar schuilplaats ontmoet. Zij staat doodsangsten uit. Haar foto is overal verspreid en zij zou op straat direct herkend worden. De islamitische leiders hebben verklaringen uitgegeven dat zij nooit moslim is geworden. Desondanks gaan de demonstraties door waarin om het hoofd van Camelia wordt gevraagd. Geweldplegingen tegen christenen onder het mom dat zij haar zouden vasthouden ook.

Camelia Shehata zoekt asiel, maar kan dat niet vinden. Bij Europese ambassades kun je geen asiel aanvragen. Je moet eerst maar zien dat je via een slinkse manier naar Europa komt. Maar een vrouw die al zo veel in de pers is geweest en tegen wie zo veel bedreigingen zijn geweest, kan geen visum voor een Europees land krijgen.

Als Camelia asiel krijgt, kan zij in een veilige omgeving haar verhaal doen. Want het gaat niet alleen om haar eigen veiligheid, maar ook om het doorbreken van deze gemene geruchten die in Egypte zo veel kapot maken. Daarbij moet zij niet alleen praten met westerse christelijke media. Salafisten zullen daarvan niet onder de indruk zijn. Zij moet vooral ook praten met moslims, die dan hun achterban moeten vertellen dat zij nooit moslim is geworden.

Nederland zou een positieve rol kunnen spelen om conflicten rond bekeringen en de geruchten rond deze geruchten te doorbreken. Asiel verlenen aan Camelia Shehata is daarvoor de eerste belangrijke stap. Daarnaast moeten geruchten worden doorbroken. Daarvoor moeten mensen eerlijk geïnformeerd worden over wat er gaande is. Als hier niet aan wordt gewerkt zullen geruchten over al dan niet vermeende verkrachtingen, diefstal, huwelijken en echtscheidingen waarbij zowel moslims als christenen betrokken zijn alleen maar meer geweld en dodelijke slachtoffers uitlokken.

De auteur is oprichter en eindredacteur van de website Arab-West Report in Egypte ( www.arabwestreport.info ).