Kenners van China hebben lang gezegd dat economische groei in China, en de internationalisering als gevolg daarvan, ten gunste zou komen van democratisering en mensenrechten. Maar wordt de situatie in China niet alleen maar erger?

„Destijds bij de Olympische Spelen heb ik gezegd dat ik verwacht dat naarmate China zich meer openstelt voor anderen, dit een gunstig politiek effect heeft. Maar ik ben het eens dat dat nu nog niet het geval is. In mijn gesprek met de advocaat van Nobelprijswinnaar Liu Xiaobo, Mo Shaoping, heb ik begrepen dat er sprake is van een duidelijke verslechtering, ik ben daar bezorgd over.”

Is het niet gek om met de Chinezen het glas te heffen op een goede handelsdeal, terwijl u ze tegelijk de les leest over de mensenrechten?

„Het feit dat je economische banden hebt, betekent ook dat je regelmatig bij elkaar over de vloer komt. Ook bedrijven hebben belang bij een betrouwbare rechtstaat. Als je geen contacten hebt, is het lastiger om over bijvoorbeeld mensenrechten te praten. Dus je gebruikt de gelegenheid om over dit soort uitdagingen te praten. Koopman en dominee moeten en kunnen wat dat betreft samengaan.”

Was China niet verontwaardigd?

„Je moet de Chinezen niet verrassen, dus voor mijn reis heb ik de Chinese ambassadeur in Nederland op de hoogte gesteld dat ik het over de mensenrechten zou gaan hebben. Vicepremier Hui Liangyu gaf toe dat er een lange weg te gaan is voor China om mensenrechten beter te beschermen. Hij nam er ook de tijd voor om mij dat uit te leggen. Ik heb niet met een opgeheven vingertje gestaan, maar we hebben wel gesproken over de mogelijkheden van verbetering. Het gaat erom op welke wijze je het doet, waarbij je de deur niet moet dichtgooien maar juist open moet doen.”

Was de handelsmissie succesvol?

„Alle 45 Nederlandse deelnemers hebben visitekaartjes kunnen verzamelen en contacten kunnen leggen. Als je ziet dat de dertig gesloten contracten over en weer optellen tot ruim een half miljard euro, dan is dat heel fors. De kosten van het vliegtuigticket zijn er dan wel uit zou ik zeggen.”

Steeds meer Nederlandse bedrijven openen onderzoeksinstellingen in China. Gaat dit niet ten koste van Nederlandse banen?

„De wereldeconomie is geen zero-sum game meer, waarbij de winst van het ene land verlies betekent voor het andere. We moeten niet bang zijn voor de groei van China, het levert juist kansen op voor Nederlandse bedrijven. De bereidheid om te investeren in China levert uiteindelijk meer banen en inkomsten in Nederland op dan de situatie waarbij je investeringen binnen de eigen grenzen houdt.”