Relieken van Willibrord, Bonifatius en de martelaren van Gorinchem worden rondgedragen. Mensen slaan een kruis, wierook stijgt omhoog. De relieken geven aan de herdenking een onvervalst rooms tintje. Vertegenwoordigers van de zeven Nederlandse bisdommen en het Militair Ordinariaat (het ’legerbisdom’) dragen de belangrijkste relieken van hun bisdom mee. De stoffelijke resten -slechts minuscule botjes in gouden kisten opgeborgen, soms met gouden mijter getooid-, worden onder orgelspel en koorgezang rondgedragen. Mensen gaan staan, zichtbaar geïmponeerd.

„Het zijn geen dode stukjes bot en stof, maar levende beenderen die de gelovigen tot inspiratie zijn”, zo spreekt het programma over deze overblijfselen. Kardinaal Simonis vermeldt ze in zijn toespraak uitdrukkelijk. „We denken aan de heiligen die in de bisdommen op bijzondere wijze vereerd worden als voorbeelden van geloof en levensgetuigenis en wier relieken zojuist plechtig zijn binnengedragen.”

Uit alle mogelijke delen van Nederland zijn de rooms-katholieken naar Utrecht getogen. Het Limburgs en Brabants accent zijn overheersend. De dag heeft wel wat weg van een alternatieve gezinsbeurs. En het publiek is gevarieerd: moderne maar ook zeer traditionele geklede roomsen. Nonnen, leden van ordes en congregaties, gekleed in witte en zwarte pijen: ze zijn er allemaal. Een gezelschap van nonnen, onder wie ook enkele zeer jeugdigen, uit Amerika neemt ook deel aan het gebeuren.

De informatiemarkt weerspiegelt de breedheid van rooms Nederland. ”De Bijbel: gids voor het leven”, valt ergens te lezen, maar even verderop staat een stand voor bedevaarten naar Lourdes. Voor wie die behoefte aan biechten heeft, verwijst een pijl naar het ”sacrament van verzoening”. Jezuïeten, franciscanen, trappisten, augustijnen en veel andere groepen zijn er voor de ledenwerving. En dat de RK-Kerk op het grondvlak pluriform is, weten we. „Het leven ontwikkelt zich in de vrouw. Waar gebeurt het in de kerk?” zo klinkt een kritische stem.

Belangrijke politici, zoals premier Balkenende en minister Donner, zijn ook van de partij. De Nederlandse bisschoppen met hun violette mantels nemen de voorste plaats in, geflankeerd door de oud-bisschoppen. Kardinaal Danneels van België, vertegenwoordigers van de Samen op Weg-kerken, vertegenwoordigers van de Anglicaanse Kerk, ze zitten allemaal gebroederlijk naast elkaar.

Minister M. J. A. van den Hoeven, rooms-katholiek opgevoed in Limburg, zegt in haar openingswoord dat rooms-katholieken „niet zo met hun geloof te koop lopen.” De tijden zijn volgens haar veranderd. „Het expansieve katholicisme heeft plaats gemaakt voor onverschilligheid en kerkverlating. Een nieuwe emancipatie en vernieuwde innerlijkheid hebben katholieken nodig”, zegt ze onder groot applaus.

Het jubileumfeest culmineert duidelijk in de eucharistie. Dat de tekenen van brood en wijn ’werkelijk’ in het lichaam van Christus worden veranderd, blijft Romes onveranderlijke opvatting. Onder begeleiding van dans en wierook worden de gaven van brood en wijn aangedragen en in ontvangst genomen door de ”hoofdcelebrant”. „Daarom bidden wij, almachtige God: Beadem met uw Geest dit brood en wijn, zodat Jezus Christus in ons midden komt met de gaven van Zijn lichaam en Zijn bloed.”

De uitnodiging tot de communie is alleen voor leden van de RK-Kerk. Geen Berlijnse toestanden dus, waar intercommunie vorige week tot grote commotie leidde. Maar toch voelt het protestantse Tweede-Kamerlid G. Verburg (CDA) zich niet gehinderd om ter communie te gaan. Simonis wilde er geen commentaar op geven. Hij vond het wel „buitengewoon indrukwekkend” dat premier Balkenende en minister Donner naar voren kwamen om een zegen te ontvangen.

De aanwezigen krijgen van de priester alleen het stukje brood, terwijl de bisschoppen op het podium de kelk met wijn ruilen. Rome erkent toch de communie onder twee gedaanten? Ja, antwoordt een willekeurige bezoeker, maar dat levert praktische bezwaren op. „Meestal krijgen we alleen het brood. Alleen bij speciale gelegenheden, zoals het huwelijk, drinken wij ook de wijn.”

De hoofdcelebrant is kardinaal Jan Pieter Schotte, pauselijk legaat. „Hij heeft het recht om te celebreren en de andere bisschoppen celebreren mee. Wij zijn maar leken”, lacht de man.

Kardinaal Schotte brengt namens de paus de groeten over. Vanuit Kroatië laat hij nog eens weten zich verbonden te weten met de kerk in Nederland. Hij zet nog eens duidelijk de puntjes op de i en laat over de rol van de bisschoppen in de RK-Kerk geen misverstand bestaan. „De vieringen verblijden mijn hart als opvolger van Petrus”, laat hij weten. „Zij herinneren aan het feit dat iedere particuliere kerk gegrondvest is op het bisschopsambt. De bisschoppen zijn krachtens goddelijke instelling in de plaats van de apostelen getreden, als herders van de kerk. Wie hen aanhoort, hoort Christus aan.”

De traditie van Rome neemt een belangrijke plaats in. Kardinaal Simonis refereert aan de bisschoppen Willibrord en Bonifatius, die naar Rome trokken om daar de bisschopswijding en de officiële bevestiging van hun zending uit de handen van de paus te ontvangen. „Het is goed dat vandaag opnieuw de verbondenheid met de paus als onze eerste zichtbare herder in Christus onderstreept wordt.”

De schriftlezingen gaan onder meer over de dode beenderen van Ezechiël. „Onze kerkprovincie is geen knekelveld geworden”, zegt Simonis, „want in alle parochies vinden wij leven en levensmoed bij ouderen én jongeren. Bij steeds meer mensen groeit het gevoelen dat een mens niet van geestelijke leegte kan leven.”

Paus Paulus VI heeft eens tegen Simonis gezegd, zo memoreert de rk-leider van Nederland, dat het geloof in Nederland dat „zulk een missionair verleden” kent, weer tot bloei zal komen. Parochies moeten weer getuigen van Christus zijn, in het gelovig besef dat God ons lief heeft en wij elkaar mogen liefhebben. „Wij vragen het op de voorspraak van Maria, die zich geheel en al openstelde voor de werking van Gods Geest. Wij vragen het door Christus onze Heer.”

Inderdaad, in deze volgorde.