De totale lengte van al die reizen komt overeen met driemaal de afstand tussen de aarde en de maan. In totaal was de paus bijna twee jaar weg uit het Vaticaan. Dat wil niet zeggen dat hij Rome verwaarloosde. In de functie als bisschop van die stad bezocht hij ook nog eens honderden parochiekerken in Rome.

Hoogtepunt was onder andere de eerste reis naar Polen in 1979, waar 4 miljoen landgenoten Wojtyla een halfuur lang toejuichten. Ook de reis naar het Heilige Land in 2000 was memorabel; bij de Klaagmuur verontschuldigde de paus zich voor het leed dat de Joden de eeuwen door is aangedaan. Zijn bezoek aan Syrië in 2001 bracht hem voor het eerst in een moskee. De reis naar Nederland in 1985 was een van de minst succesvolle ondernemingen. Op de vooravond ontstond de protestorganisatie Acht Mei Beweging. De publieke belangstelling viel sterk tegen en de paus vierde de mis in een halfleeg stadion.

Met buitenlandse reizen heeft Johannes Paulus II een standaard gezet. De meeste pausen van de twintigste eeuw kwamen niet buiten het Vaticaan. Paulus VI (1963-1978) begon als eerste paus met buitenlandse uitstapjes, maar hij stond volledig in de schaduw van de Poolse paus. Het doel van al dat reizen is evangelisatie. „Het is een gelegenheid om te catechiseren en het Evangelie te verkondigen”, zei Johannes Paulus II zelf. Vorig jaar verklaarde hij dat het buitenlands bezoek „past in mijn dienstverlening.” Bovendien drukt het gereis de universaliteit van de Rooms-Katholieke Kerk uit.

De vraag is of de opvolger van Wojtyla ook behoefte zal hebben om geregeld zijn koffers te pakken. Volgens Mario Agnes, de directeur van het Vaticaanse dagblad L’Osservatore Romano, kan geen toekomstige paus meer om het globetrotten heen. „Het maakt nu onderdeel uit van het pausschap en de Rooms-Katholieke Kerk”, vertelde hij vorige week. Renato Boccardo, die de pausreizen organiseert, zegt dat het pauselijk bezoek tegenwoordig vaak wordt opgehangen aan een evenement of festiviteit. In dit kader zou het eendaags bezoek aan Nederland passen waarvan eerder dit jaar sprake was.

De Nederlandse Rooms-Katholieke Kerk vierde zaterdag dat 150 jaar geleden de bisschoppelijk hiërarchie werd hersteld. De Nederlandse kerkprovincie zelf zou het bezoek echter hebben afgehouden.

Het is slecht voor te stellen dat de 83-jarige Johannes Paulus II wegens lichamelijke zwakheid ooit afziet van reizen. Zijn gezondheid is al jaren slecht -ook al toont hij de laatste maanden een opmerkelijke vooruitgang- maar hij weet niet van opgeven. Het lijkt erop dat de paus er rekening mee houdt in het harnas te kunnen sterven. De reizen vergen veel van hem. „Transport, klimaat en het tijdverschil zijn zwaar voor de paus”, zei Piero Marini, de pauselijke ceremoniemeester onlangs tegen het rooms-katholieke dagblad L’Avvenire.

Op het programma dit jaar staan nog reizen naar het Bosnische Banja Luka (eind juni), Mongolië (augustus) en Slovenië (september), hoewel de laatste twee nog niet officieel zijn. Vorige maand bracht de paus al een kort bezoek aan Spanje. Het reistempo wordt kennelijk flink opgevoerd, ook al bezoekt Johannes Paulus dit jaar vooral Europese landen. Op Mongolië na zijn het herhalingsbezoeken.

De paus hoopt van ganser harte dat hij op weg naar Mongolië het Russische Kazan kan aandoen. Dat hangt af van de bereidwilligheid van de orthodoxe patriarch van Moskou Aleksej II, die tot dusverre onwillig is om zijn tegenstrever te ontmoeten wegens vermeend proselitisme van Rome.

Op de verlanglijst van de paus staan verder nog bezoeken aan Irak en China. Saddam zag hem in 2000 graag komen, maar de Amerikanen dwongen de paus af te zien van een uitstap naar Irak. Nu is de weg vrij. Johannes Paulus II kan een bezoek aan China echter uit zijn hoofd zetten. De Chinese regering vervolgt de Roomse Kerk en erkent alleen de door haar gecontroleerde patriottische Katholieke Kerk. Hoe de Chinezen over de paus denken, bleek in 1989 toen Peking weigerde zijn luchtruim te openen voor het vliegtuig van de paus, toen die op weg was naar Zuid-Korea. Weinig reden toen om gebak aan te snijden.