De afbraak is begonnen. In Gilze-Rijen, Oirschot en Den Helder heeft Defensie maandag verschillende onderdelen officieel buiten dienst gesteld. Militairen voelen de bezuinigingen van 1 miljard euro uit Den Haag daarmee aan den lijve.

Commandant der Strijdkrachten Peter van Uhm sprak maandag tijdens een bezoek aan de vliegbasis Gilze-Rijen van een heel trieste dag. „Het is erg dat we moeten bezuinigen. Maar misschien is het nog wel erger dat de maatschappij dat niet erg vindt. Het blijft wrang.”

In Oirschot zijn dertig tanks stilgezet, het bijbehorende bataljon is opgeheven. „Het zijn de ergste weken van m’n carrière. Het wordt steeds stiller. Je weet niet meer wat je moet doen”, zei Jos van Hintem (48) in Oirschot. De militair werkt er al zo’n twintig jaar, heeft alles meegemaakt, maar de huidige onzekerheid valt hem zwaar.

Defensiemedewerkers moeten nog maanden wachten voordat ze duidelijkheid krijgen over hun eigen toekomst binnen of buiten de organisatie. Voor militairen die sinds maandag niets te doen hebben, begint een tijd van verveling.

Van Hintem had net voor twee jaar bijgetekend toen begin april de boodschap kwam dat alle gevechtstanks eruit gaan. „Ik heb een paar slapeloze nachten gehad”, erkent de vader van twee kinderen. Hij begrijpt nog altijd niet dat Defensie „het sterkste wapen van de landmacht” wegdoet. Daar zitten geen tactische, maar puur financiële redenen achter, denkt Van Hintem.

Defensie moet in vier jaar tijd 1 miljard euro structureel bezuinigen en snijdt daarom fors in mensen en materieel. Voor de zestig tanks in Oirschot en Havelte is het einde oefening, evenals voor vier van de tien mijnenjagers in Den Helder, veertien van de zeventien Cougartransporthelikopters van Gilze-Rijen en negentien F-16-jachtvliegtuigen. Drie Cougars mogen in de lucht blijven voor de bestrijding van bosbranden.

Gedwongen ontslagen

Op een totaal van 68.800 manschappen verdwijnen er 12.000 functies. Defensie hoopt 5000 tot 6000 medewerkers aan een nieuwe baan te kunnen helpen, anderen vloeien via natuurlijk verloop af. Commandant Van Uhm verwacht dat er uiteindelijk 2000 „echt gedwongen ontslagen” zullen vallen. „Dat is zuur en wrang. Het gaat mij niet in de koude kleren zitten. Ik heb er wakker van gelegen hoe we hier zo goed mogelijk uit gaan komen.”

Twee derde van de Nederlanders is het er niet mee eens dat er zo veel ontslagen vallen bij Defensie, zo blijkt uit een maandag gepubliceerd onderzoek van MarketResponse. Vier op de tien denken dat militairen niet snel elders aan de bak komen.

„Sommigen hebben het er heel moeilijk mee. Maar de sfeer is goed. Het is een hechte groep, je kent elkaar van uitzendingen”, zei kapitein-vlieger Marieke, die op Bevrijdingsdag haar laatste vlucht met een Cougar maakte. Ze is vijf keer op missie geweest, in Irak en Afghanistan, en hoopt te worden omgeschoold om bij de luchtmacht te kunnen blijven vliegen.

Dat geldt niet voor iedereen. Marc Peters (26), verantwoordelijk voor een logistieke eenheid van de Leopardtanks, hoeft geen andere functie bij Defensie. „Ik ben puur de landmacht ingekomen voor de tanks. Het is een imponerend apparaat.” Peters heeft inmiddels een baan gevonden bij een commercieel bedrijf.

In Den Helder maken zijn collega’s van de marine zich ondertussen zorgen over het werk dat straks niet meer of pas veel later kan worden gedaan als vier van de tien mijnenjagers zijn verdwenen. In de Noordzee bijvoorbeeld liggen nog veel oude vliegtuigbommen en mijnen die een gevaar voor schepen kunnen vormen en dus eigenlijk onschadelijk moeten worden gemaakt.

Laatste schot

Oirschot neemt volgende week woensdag met een laatste schot op een schietterrein in Duitsland afscheid van z’n Leopardtanks. In Nederland is zo’n schot niet toegestaan. De Nederlandse krijgsmacht oefent sinds jaar en dag bij de oosterburen. De tanks en helikopers worden verkocht. Chili, Turkije en de Verenigde Arabische Emiraten zouden belangstelling hebben.