Beide partijen hebben in april een eerste gesprek gevoerd, dat zeer serieus was, zegt ds. Smouter, voorzitter van de commissie voor contact en samenspreking met andere kerken van de NGK. De NGK, met 31.000 leden, zijn in 1967 voortgekomen uit de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt.

Inmiddels onderzoeken 22 behoudende gereformeerde kerken de mogelijkheid van overgang naar een ander kerkgenootschap. Vijftien hiervan zijn in gesprek met de NGK, als een van de opties, aldus ds. Smouter. Zij vrezen in de toekomstige Protestantse Kerk in Nederland (PKN) hun zelfstandigheid te verliezen en zijn niet gerust op het bijbelgetrouwe karakter van de fusiekerk.

De gereformeerde kerk van Westbroek (Utrecht) heeft ondertussen een officiële aanvraag tot toetreding bij de NGK ingediend. Westbroek behoort niet bij de groep van 22, maar heeft dezelfde bezwaren tegen de kerkfusie. Voor deze kerk hebben de NGK een regionale toelatingsprocedure opgesteld.

Als het tot een collectieve overstap van mogelijk duizenden gereformeerden en hun predikanten komt, moet er volgens Smouter een landelijke regeling komen. Overigens proberen de 22 gereformeerde kerken op dit moment nog hun synode tot andere gedachten te brengen waar het gaat om de kerkfusie. Ze willen dat hun vanouds grote zelfstandigheid in de PKN gegarandeerd blijft. Woensdag buigt de synode van de GKN zich over deze kwestie.

Smouter verwacht dat het vraagstuk van de vrouwelijke predikanten geen onoverkomelijk bezwaar vormt voor de toetreding tot zijn kerkgenootschap. De GKN kennen al jaren vrouwelijke predikanten; de NGK gaan niet verder dan vrouwelijke diakenen. De Landelijke Vergadering van de NGK bespreekt begin volgend jaar of vrouwen ook ouderling en predikant mogen worden.

Sommige gereformeerde kerken hebben al kenbaar gemaakt tegen de overgang naar de NGK te zijn. Een daarvan is Nieuw-Vennep, de gemeente die begin dit jaar in het nieuws kwam vanwege het organiseren van een enquête over Samen op Weg.

De gemeente vindt dat de structuur van de PKN te bevoogdend is, zegt een van de plaatselijke gereformeerde predikanten, mevr. ds. F. G. W. Hordijk. Ze heeft de nodige vragen bij de mogelijke overgang van gereformeerde kerken naar de NGK. „De kloof lijkt me te groot. Toen ik van het bericht hoorde, dacht ik: Past dit wel? Het feit dat ik vrouwelijk predikant ben, is al veelzeggend. Ik denk dat dat een struikelblok wordt. Ook zijn er verschillen in theologiseren.”

Ds. D. Westerneng, voorzitter van het Confessioneel Gereformeerd Beraad (CGB), zegt desgevraagd dat het CGB geen standpunt in deze kwestie wil innemen, maar eerst de kerkelijke weg wil bewandelen. „Op de beraadsdag van de GKN in Nijkerk, in maart, is gesproken over de mogelijkheid van overgang naar andere kerken. Daarbij zijn de NGK niet de enige. Ook de Christelijke Gereformeerde Kerken of de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt vormen een optie. Wel is het zo dat sommige predikanten uit de GKN de overstap naar de NGK al hebben gemaakt.”

Al ziet ds. Westerneng theologisch wel overeenkomsten, zoals ten aanzien van de schriftvisie, hij constateert ook praktische en theologische bezwaren. „Wanneer zo’n vijftien of meer gereformeerde kerken, met zo’n 30.000 gereformeerden, zich aansluiten bij de kleine NGK, dan betekent dat gewoon een overname. Ook de vrouwelijke predikant vormt een struikelblok. Anders dan de NGK heeft het CGB daarmee geen enkele moeite.”

Volgens de scriba van de gereformeerde kerk te Westbroek, D. van Barneveld, is de overstap van zijn kerk naar de NGK vooral gemotiveerd door de afwijzing van Samen op Weg en verontrusting over de status van het belijden binnen de GKN. De gemeente ging unaniem akkoord met de aanvraag tot aansluiting bij de NGK.