die de affaire-Margarita als een stevig blok aan het been van het nieuwe kabinet beschouwt. Het kabinet-Balkenende II zit eindelijk op het felbegeerde pluche. Na een in politiek opzicht uniek jaar met een uniek kabinet mag weer een normale ploeg aantreden. Bij ”normaal” ga je er dan maar van uit dat het kabinet ook vier jaar zal zitten. Maar daar zit nu juist een flinke adder onder het gras die het de nieuw-conservatieven -zo wordt Balkenende II in de media al genoemd- flink moeilijk kan gaan maken. De adder komt uit ons koningshuis en heet Margarita-affaire. Het is even stil rondom dit dossier, maar dat zal niet zo blijven. Er komt ongetwijfeld nog een deel II, met vervelende scenario’s.

Goedwerkende structuur
Verleden week ging ik, met een zaal vol republikeinen tegenover mij, in debat met onder anderen Harry van Bommel (SP), Redmar Kooistra (AD) en staatsrechtdeskundige professor Henk Kummeling over de macht van de Koningin en over de bovengenoemde Margarita-affaire. Als enige sprak ik mij in het nogal technische debat duidelijk uit voor het koningshuis. Althans, ik noemde mijzelf voorstander „as good as its gets.” Dat wil zeggen dat ik er tegen ben om een goedwerkende structuur, in casu de huidige parlementaire democratie met de constitutionele monarchie, koste wat kost opzij te zetten om een nieuw bestuurlijk avontuur te beginnen. Ik zie nu nog niet in wat het voordeel is van een gekozen president -of een andere partijdige professionele campagnemachine- boven onze deskundige en hardwerkende Koningin. Zij is een belangrijke onafhankelijke factor in een land waar minderheden elkaar bestuurlijk moeten zien te vinden. Bovendien is ons vorstenhuis een waardevol en stabiel symbool van de vaderlandse eenheid. Niet geheel onbelangrijk in deze tijd van internationalisering en de daarmee samenhangende afvlakking van de lokale cultuur en de lokale waarden en normen. Ik hecht dan ook niet zoveel waarde aan al die rondzingende sappige verhalen over het koningshuis. Wel besef ik dat verschillende leden van het koningshuis geen lieverdjes zullen zijn en soms toegeven aan rare uitspattingen. Het zal wel, denk ik dan. Vervelend, maar komt in alle families voor. Ik vind het nog geen voldoende argument tegen het koningshuis. Anderzijds kan ik overigens ook niet zo veel met de koningshuisparagraaf in het programma van de ChristenUnie. Op basis daarvan wordt een koningshuisdebat wel heel snel een preken voor eigen -protestants-christelijke- parochie. Ik geloof dat alle macht van God komt, ik lokaliseer deze echter niet exclusief bij de Oranjes. Hoewel ik wel de expliciete rol voor de familie in de geschiedenis zie en erken. Wat dat betreft moet de ChristenUnie meer oog hebben voor een heldere argumentatie onder haar koningshuisstandpunt. Een argumentatie waarbij men vooral ook meer op een heldere manier vooruitkijkt in plaats van gevoelig achteruit. Dit is temeer van waarde omdat in het debat over het koningshuis al zo weinig vrij van karikatuur vooruitgekeken wordt. Voor een dergelijke klus heeft de ChristenUnie toch de goede mensen in huis, lijkt mij. Klim eens in de pen, Van Middelkoop!

Ongeoorloofd
Goed, terug naar het nichtje van Hare Majesteit en haar aantijgingen. Uit het debat kwam duidelijk naar voren dat de Margarita-affaire nog geen gesloten boek is. Weliswaar heeft Balkenende de Tweede Kamer geïnformeerd met een, overigens ongekend stuntelige, brief, en is er een kamerdebat geweest over de kwestie. Feit blijft echter dat de Koningin en/of het kabinet der Koningin en/of de toenmalige BVD, al dan niet in opdracht van Hare Majesteit, handelingen heeft/hebben gedaan die niet of niet op deze manier tot zijn of haar bevoegdheden behoren. Of dat zij politiek relevant heeft/hebben gehandeld zonder de betrokken ministers daarover in te lichten. En dat is voor allemaal ongeoorloofd. Ten slotte zou het ook zo kunnen zijn dat de ministers de Kamer gewoon niet hebben willen inlichten, en ook dat is -letterlijk- onjuist.

Welnu, Balkenende is verantwoordelijk voor de onschendbare Koningin en voor het handelen van de huidige of voormalige regering(en) en zal dat ergens in de toekomst opnieuw moeten gaan uitleggen aan de Tweede Kamer als de kwestie weer geagendeerd wordt. Met als goede kans dat hij zal moeten aftreden omdat de affaire, zoals het ernaar uitziet, staatsrechtelijk niet ’sluitend’ is te krijgen. Of er heeft onvoldoende controle op de uitgeoefende macht plaatsgevonden, er zijn daardoor zaken misgegaan, en het lukt Balkenende niet om dit aan de Tweede Kamer uit te leggen.

Wanneer kan zoiets zich voordoen? Als de gang naar de rechter, die Margarita en haar man genomen hebben, voltooid zal zijn. De Tweede Kamer laat immers deze twee wegen niet door elkaar lopen, om onzuiverheid in de gang van zaken te voorkomen. Nog belangrijker dan dat is de vraag of de Tweede Kamer de moed zal hebben om de kwestie te agenderen en zuiver tot op het bot af te werken.

Ik hoop niettemin dat het koningshuis zoals we dat nu in Nederland kennen aanblijft. Ook hoop ik dat het huidige kabinet zijn tijd vol zal maken. Maar ik vind ook dat deze belangrijke kwestie tot op het bot uitgezocht dient te worden, omwille van een zuivere machtsbalans, waarin macht en controle op de macht in evenwicht zijn. Een moderne samenleving vereist dat nu eenmaal. Overigens: wat mij betreft dan wel vrij van alle slappe chanterende verhalen in HP/De Tijd en Nova. Niet alleen macht corrumpeert blijkbaar! Het geheel zal geen pretje worden voor Balkenende II.

De auteur is freelance journalist en onderzoeker.