Op zondag 1 mei zal zijn opvolger, Benedictus XVI, Johannes Paulus zelf zalig verklaren, na een uitzonderlijk snelle procedure. De Pool Johannes Paulus was de eerste niet-Italiaanse paus sinds de Nederlander Adrianus VI (1522-1523). Hij was als Karol Wojtyla op 18 mei 1920 in Wadowice in het zuiden van Polen geboren. In 1946 werd hij priester gewijd. Op 4 juli 1958 werd Wojtyla hulpbisschop van het aartsbisdom Krakow in het Zuid-Polen. Nog geen zes jaar later werd hij daar aartsbisschop en in 1967 benoemde paus Paulus VI hem tot kardinaal. Op 16 oktober 1978 kozen de kardinalen Wojtyla tot paus. Hij nam de Johannes Paulus II aan.

Johannes Paulus is wel een missionaire paus genoemd. Zijn vele encyclieken en andere geschriften gaven de Rooms-Katholieke Kerk een duidelijk conservatief profiel, zowel in geloofszaken als op ethisch gebied. De paus kwam onvoorwaardelijk op voor de beschermwaardigheid van het menselijk leven en wees abortus, kunstmatige voorbehoedmiddelen en euthanasie in scherpe bewoordingen af. In het Westen nam hij een „cultuur des doods” waar. Menigeen vindt dat Johannes Paulus te weinig heeft gedaan tegen geestelijken die zich aan minderjarigen hadden vergrepen.

Door zijn eerste bezoek aan Polen in 1979 en zijn steun aan de verboden vakbond Solidariteit heeft Johannes Paulus II er onbetwistbaar toe bijgedragen dat het communisme in zijn geboorteland en de andere landen van Oost-Europa verdween. Hij bezocht Polen in totaal acht keer. In het Westen en de Derde Wereld kwam hij op voor menswaardige arbeidsomstandigheden, maar zo intens als hij het communisme bestreed, was dat niet met het kapitalisme het geval. Wel keerde hij zich vaak tegen militaire interventies, zoals het optreden van de Amerikanen en de Britten in Irak tegen dictator Saddam Hussein in 2003.

Een van de belangrijkste verworvenheden van zijn pontificaat was de verbetering van de betrekkingen met de joden. Johannes Paulus bezocht als eerste paus een synagoge, waarbij hij de joden „onze oudste broeders en zusters” noemde en knoopte diplomatieke banden met Israël aan. Ook verontschuldigde de kerk zich voor de medeverantwoordelijkheid van gelovigen voor het eeuwenoude antisemitisme. In de samenwerking met andere christelijke kerken werd weinig vooruitgang geboekt. Het Vaticaan hield eraan vast, dat de volle geloofswaarheid alleen in de Rooms-Katholieke Kerk te vinden is.

Een van de landen die de paus aandeed, was Nederland. Johannes Paulus was in mei 1985 in ons land. Het was geen succes. De paus slaagde er niet in zijn boodschap over te brengen en de belangstelling was matig. De uitsluiting van progressieve gelovigen uit het programma leidde tot de oprichting van de progressieve Acht Mei Beweging. Als ongewild neveneffect van het bezoek werden zo de tegenstellingen binnen de kerk aangewakkerd.