April dit jaar nam Gazprom het stuur bij NTV over van de oligarch Vladimir Goesinsky. Volgens de Russische gasgigant stond Goesinsky voor meer dan 40 miljoen dollar bij het bedrijf in het krijt.

Volgens Gazprom was het bij de commerciële televisiezender zowel financieel als organisatorisch een chaos. Zo draaide de zender al jaren met verlies. Daarom benoemde het gasbedrijf een nieuw managementteam om er orde op zaken te stellen.

Een halfjaar later wil de gasgigant alweer van de zender af. Het concern heeft NTV samen met de rest van de Gazprom–media in de uitverkoop gedaan. Reden is de herstructurering van het gasbedrijf. De Russische overheid heeft een minderheidsaandeel van 40 procent in Gazprom.

In juni is er een nieuwe directeur, Aleksej Miller, aangesteld. Deze is er alles aan gelegen om Gazprom op westerse leest te schoeien. Sleutelbegrippen van de nieuwe baas zijn meer openheid en concentratie op winstgevende onderdelen.

Evenwichtig
NTV draait ondanks de wisseling van de wacht nog steeds met grote verliezen. Vandaar dat Miller afwil van dit bedrijfsonderdeel. De meest waarschijnlijke koper is weer een oligarch: Pjotr Aven van Alfa–groep. In Moskou wordt al gefluisterd dat hij de zender vooral voor zijn eigen zakenbelangen zou willen gaan gebruiken.

Maar alle doemscenario’s ten spijt hebben de uitzendingen van NTV tot nu toe nog maar weinig geleden onder de eigenaarstwisten van het afgelopen jaar. De nieuwsuitzendingen van NTV zijn nog steeds kritisch informatief en luchtig van vorm. Inhoudelijk zijn ze zelfs beter geworden dan ten tijde van Goesinsky.

De bijtende en bij tijd en wijle agressieve aanvallen op het Kremlin hebben plaatsgemaakt voor evenwichtiger en genuanceerder beschouwingen en commentaren. Tegelijkertijd zijn er nog steeds volop kritische reportages te zien over de oorlog in Tsjetsjenië. Ook wordt de politiek van Poetin en zijn regering nog regelmatig aan de kaak gesteld. Aan de frequent uitgezonden discussieprogramma’s nemen nog immer sprekers deel van alle politieke richtingen. Zij ventileren zonder problemen hun eigen meningen.

In die zin moeten de vele tegenstanders van de overname van de zender door Gazprom hevig zijn teleurgesteld. Zij voorspelden in april dat er een definitief einde aan de persvrijheid in Rusland zou komen.

Veel NTV–medewerkers en leden van de Russische intelligentsia meenden dat Poetin persoonlijk de volledige controle over de zender zou hebben. De Russische kijker zou voortaan alleen nog maar het Kremlin welgezinde informatie te zien krijgen. Dagenlang demonstreerden zij in verschillende Russische steden tegen de overname. Ze werden gesteund door journalisten en politici uit het Westen. Ook die meenden dat de Russische persvrijheid serieus werd bedreigd.

Gevlucht
De Gazprom–overname heeft het tegenovergestelde effect veroorzaakt. Naast het nog immer kritische NTV heeft namelijk ook het commerciële TV–6 zich ontwikkeld tot een kritische televisiezender die in steeds meer delen van Rusland is te ontvangen. Hierdoor zijn de keuzemogelijkheden voor een van de staatszenders RTR en ORT afwijkend geluid beduidend toegenomen. Bij TV–6 heeft een groot aantal voormalige NTV–journalisten emplooi gevonden. Zij zetten hun vroegere redactionele lijn voort, waardoor dit station wordt gekenmerkt door de kritisch bijtende onafhankelijke toon van het vroegere NTV.

De grote vraag is of deze voor Rusland luxe situatie ook in de toekomst blijft voortbestaan. Het is immers onduidelijk wat de toekomstige nieuwe eigenaar met het slecht draaiende NTV van plan is. En ook de situatie bij TV–6 is in toenemende mate verwarrend. Ironisch genoeg is de grootste aandeelhouder van deze zender de vroegere mede–eigenaar van de Russische staatszender ORT, de oligarch Boris Berezovsky. In die hoedanigheid leidde hij zelfs de pr–campagne om Poetin aan de macht te krijgen en was hij de aartsvijand van de anti–Poetin–zender NTV.

Nu is de miljardair naar het buitenland gevlucht vanwege beschuldigingen van miljoenenfraudes. Daar heeft hij zich ontpopt tot de grootste tegenstander van Poetin. Hem is er alles aan gelegen om van TV–6 een openlijke oppositiezender te maken, met behulp dus van het voormalige NTV–team. Dat het daarbij uiteraard vooral om de belangen van Berezovsky’s financiële imperium zal gaan draaien, lijdt geen twijfel.

Ongeveer op hetzelfde moment dat Gazprom bekendmaakte van NTV af te willen, verklaarde Berezovsky ernaar te streven de volledige controle over TV–6 te verwerven. Hij heeft een miljoenenaanbod gedaan op de aandelen van minderheidsaandeelhouder Loekoil. Als de oligarch slaagt in zijn opzet zal het waarschijnlijk snel afgelopen zijn met de relatief onafhankelijke koers van TV–6.

Gelukkig is er één troost voor de Russische televisiekijker. Sinds vorige maand kan deze ook de Russische versie van Euronews ontvangen. En tot nu is het nog geen enkele Russische oligarch gelukt om ook daar een financieel belang in te verwerven.