De boodschap van de regering is dat Nederland de veelzijdig inzetbare krijgsmacht die ze nodig heeft de komende tijd niet meer kan betalen. Het kabinet vindt dat het land zo’n veelzijdig inzetbare krijgsmacht nodig heeft omdat we leven in een onzekere wereld met vele risico’s voor het „Nederlands belang.” Maar wat is eigenlijk dat Nederlands belang? En welke rol speelt de krijgsmacht in het verdedigen van dit belang?

De regering wijst op dreigingen die variëren van klimaatverandering en waterschaarste tot China, India en energietekorten. Maar het blijft onduidelijk hoe de krijgsmacht ons tegen deze dreigingen moet beschermen. Ter concretisering wordt consequent gewezen op de marineschepen voor de kust van Somalië en opkomst van China of Rusland. De suggestie is dat we op basis van angst voor onze onzekere wereld toch vooral moeten kiezen voor een krijgsmacht die ons tegen alles beschermt.

Maar de krijgsmacht kan ons niet overal tegen beschermen. De meeste bedreigingen voor Nederland moeten we juist niet met de krijgsmacht oplossen, maar met diplomatie. Denk aan klimaatverandering, de veranderende machtsverhoudingen en energietekorten. Moet onze krijgsmacht olie gaan veiligstellen in de Kaukasus? Of China te lijf gaan?

Het kabinet heeft gelijk als het erop wijst dat Nederland als open economie baat heeft bij een veilige wereld. Daarbij kan de krijgsmacht een rol spelen, de vraag is alleen welke. Een „veelzijdig inzetbare krijgsmacht” klinkt misschien mooi en veilig, maar het betekent vooral dat we –zeker na de aanstaande bezuinigingsronde– een krijgsmacht overhouden die van alles een beetje kan. En een beetje van alles, zo weet iedereen, is eigenlijk niets.

Morele basis

De krijgsmacht zou zich nu moeten focussen op specifieke taken. De internationale rechtsorde, die voor Nederland zo belangrijk is, heeft menselijke waardigheid als basis. Dat is een morele basis, maar ook een praktische basis, die het zo geroemde Nederlandse belang dient. Alleen als burgers veilig zijn, als hun waardigheid beschermd wordt, ontstaat de stabiliteit die nodig is voor handel, ontwikkeling en rechtvaardigheid. Nederland kan een belangrijke bijdrage leveren aan de internationale rechtsorde door de krijgsmacht in te richten voor de bescherming van burgers.

De krijgsmacht moet inkrimpen, dat staat vast. IKV Pax Christi vindt het een goede zaak dat de minister snijdt in bijvoorbeeld bestuur en ondersteuning en de Cougarhelikopters wegdoet. De beslissing om de tanks te verkopen is eveneens begrijpelijk. Maar al deze beslissingen gaan over de middelen, terwijl de strategie ontbreekt. „Veelzijdig inzetbaar” is geen strategie, zoals kiezen voor alles ook geen kiezen is. En juist kiezen is nu hard nodig. In deze wereld is geen behoefte aan krijgsmachten die van alles een beetje kunnen, maar aan militairen die vakwerk leveren. Als de krijgsmacht zich concentreert op bescherming van burgers, levert dat een duidelijke strategie op. Dan is ook met het huidige budget onze krijgsmacht in staat tot vakwerk.

De auteur is directeur van vredesorganisatie IKV Pax Christi.