Staatssecretaris Frans Weekers (Financiën) wil de inkomstenbelasting verlagen en het lage btw-tarief van 6 procent geleidelijk optrekken tot 19 procent, het huidige hoge tarief. Voor het eerste deel van de plannen kreeg hij de handen nog wel op elkaar, maar de btw-verhoging oogstte een golf van kritiek.

Weekers wil het lage btw-tarief in eerste instantie verhogen van 6 naar 8 procent. Supermarktkoepel CBL berekende bliksemsnel dat dit de gezamenlijke dagelijkse boodschappen per jaar 640 miljoen euro duurder zou maken. „Onbegrijpelijk in deze tijd waarin veel mensen moeite hebben rond te komen”, aldus het CBL.

De 6 procent btw geldt nu voor voedingsmiddelen, maar ook voor bijvoorbeeld water, ov-kaartjes en allerlei diensten, zoals de kapper, de fietsenmaker en de schoenmaker. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek valt een vijfde tot een kwart van de spullen die consumenten kopen, onder het lage tarief.

Mensen met een bijstandsuitkering zijn een flink deel van hun inkomen kwijt aan eerste levensbehoeften die onder het lage tarief vallen. De voordelen van een lagere inkomstenbelasting wegen voor hen niet op tegen de extra kosten van meer btw, verwacht Divosa, de club van directeuren van sociale diensten.

Volgens Divosa is de kans vrij groot dat mensen die nu de eindjes nog net aan elkaar kunnen knopen, dat straks niet meer kunnen. De organisatie is bang dat meer mensen een beroep zullen moeten doen op gemeenten voor schuldhulpverlening.

Een meerderheid in de Kamer wil niets weten van een hogere btw op voeding en ook Weekers toonde zich gevoelig voor de „zorgen rond de boodschappenkar”. Hij wil wel een uitzondering voor levensmiddelen maken, maar dan zou het huidige tarief van 19 procent wel omhoog moeten.

Wanneer de btw op voeding niet omhooggaat, scheelt dat volgens CBS-econoom Michiel Vergeer de helft aan opbrengsten. „Als voeding wordt uitgesloten, lijkt het mij dat ze een dekkingsprobleem hebben”, rekening houdend met het feit dat de inkomstenbelasting omlaag zou moeten.

Vakbonden en werkgevers zijn blij met de verlaging van de inkomstenbelasting. Mensen houden meer over van hun salaris en het kan de werkgelegenheid stimuleren. Maar ook zij maken zich zorgen over een hogere btw. „Schadelijk voor consumenten en bedrijven”, stellen de werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland.

Sectoren als de horeca, het toerisme en de kappers houden hun hart vast. Een verhoging van de btw naar 8 procent scheelt de horeca 350 miljoen euro aan omzet, meldde Koninklijke Horeca Nederland. Een lagere omzet betekent ook verlies van werkgelegenheid. „Voor de horeca zou dat om 5600 banen gaan”, aldus KHN-voorzitter Lodewijk van de Grinten.