De door Frankrijk geleide vredesmacht wordt mogelijk een Europese macht. De Europese Unie is door de VN gevraagd troepen te leveren. Als met het plan wordt ingestemd, wat algemeen verwacht wordt, zal de vredesmacht de tweede en grootste militaire operatie van de EU zijn. De eerste is die in Macedonië, waar 400 Europese militairen in maart het heft overnamen van een NAVO-vredesmacht.

De EU-coördinator buitenlands beleid, Javier Solana, waarschuwde dinsdag dat de operatie in Congo niet onderschat moet worden. „Het is geen simpele missie (…). Er zijn nog altijd mensen aan het vechten en wij moeten ze uit elkaar halen”, zei hij.

Een eerste contingent Franse militairen arriveert komend weekeinde in Congo. Frankrijk steunt op een brede ervaring met vredesmissies in Afrika, veelal in voormalige Franse kolonies, waarvan de EU gebruik kan maken. De vredesmacht zal voor de helft bestaan uit Franse militairen. Groot-Brittannië maakte dinsdag bekend eveneens militairen te willen leveren. Ook de Duitse bondskanselier Gerhard Schröder sloot dinsdag een bijdrage aan de vredesmacht niet uit.

België ondersteunt de operatie. Er zullen vliegtuigen met bemanning beschikbaar gesteld worden plus medisch personeel, in totaal ongeveer zestig mensen. Maar voorlopig gaat het niet om gevechtstroepen, verzekerde dinsdag een woordvoerder van het ministerie van Defensie in Brussel.

Demissionair premier Verhofstadt, die druk doende is een nieuwe, paarse regering te vormen, wil wel dat België opnieuw troepen stuurt naar Afrika. In de jaren negentig besloten onze zuiderburen nog om niet meer mee te doen aan militaire operaties in vroegere kolonies.

In feite ging het om een aanbeveling van een parlementaire Rwanda-commissie, die onderzoek deed naar de moord op tien Belgische blauwhelmen in Rwanda in 1994. Dat bloedbad was het begin van de massaslachtingen in het land. Sterke man van die Rwanda-commissie was Verhofstadt. Die is nu bijgedraaid op voorwaarde dat dit soort operaties kort duren en onder de vlag van de VN of de EU vallen. De socialisten, met wie de liberaal Verhofstadt opnieuw wil regeren, voelen er echter niet veel voor.

In de Congolese stad Bunia, waar het hevigst wordt gestreden, zijn strijders begonnen zich terug te trekken, vermoedelijk met het oog op de komst van de vredesmacht. Zo’n 600 strijders van de Unie van Congolese Patriotten (UPC) zijn vertrokken naar kampen buiten de stad, zei een VN-medewerker in het gebied.

In het rapport dat hij maandag naar de Veiligheidsraad stuurde, stelt Annan dat Congo zich na bijna vijf jaar oorlog „op een kruispunt van vrede en oorlog” bevindt en dat het vredesproces alleen kans van slagen heeft als de strijdende partijen de komende tijd laten zien dat de vrede hun ernst is. Reisbeperkingen moeten worden opgeheven, gewapende groepen moeten worden omgevormd tot politieke partijen en een nieuw, geïntegreerd leger moet vorm krijgen, aldus Annan.

Sinds regering en rebellen in december na vijf jaar vechten een akkoord sloten over machtsdeling is er enige vooruitgang geboekt bij de vorming van een overgangsregering. De laatste tijd zijn bij gevechten tussen strijders van het Hema- en het Lendu-volk in het noordoosten van het land echter meer dan 500 doden gevallen. De strijd barstte los nadat 5000 Ugandese soldaten begin mei uit het gebied waren vertrokken, in overeenstemming met het in december gesloten akkoord.

Het is de bedoeling dat de door Frankrijk geleide vredestroepen in september worden vervangen door een 1700 leden tellende vredesmacht onder leiding van Bangladesh. Maar als de Veiligheidsraad Annans voorstel overneemt worden dat er 3800. Het totale aantal vredessoldaten in Congo, waar ook in het zuiden nog wordt gevochten, zou daarmee op ruim 10.000 komen.