Maar hoe gaat het dan als de geestelijke nazaten van de reformator van Wittenberg de kenners van Calvijn ontvangen? Komt er tijdens hun wetenschappelijke ontmoeting meer ter sprake dan dat er zeker verschillen zijn? Die vraag klinkt in het achterhoofd meer bij het luisteren naar de diverse bijdragen tijdens het colloquium van de Calvin Studies Society.

De welwillendheid was er bij de gastvrije lutheranen van het Lutheran Seminary in St. Paul duidelijk wel. Hun oecumenische gezindheid doet hen naar verbindingen zoeken, waarin de twee protestantse tradities elkaar werkelijk vinden. Slechts enkele bijdragen van de sprekers stonden los van de Luther-Calvijnvergelijking. Dat viel echter totaal niet uit de toon.

Een bijvoorbeeld was een bijdrage van prof. Jeffrey Watt, die al jaren bezig is met een project om de verslagen van de vergaderingen van het consistorie van Calvijn te publiceren. Hij liet zien hoe Calvijn in allerlei geestelijke en intermenselijke problemen in de kerk van Genève er op een bijzondere wijze op gericht was door vergeving en verzoening de gemeenschap heel en zuiver te houden. Een nodig en nuttig correctief voor andere protestanten, die Calvijn niet echt goed kennen, en daarom zijn tuchtuitoefening soms al te legalistisch en rigide vinden, ook in lutherse kringen.

Interessant was ook een vergelijking tussen Luther en Calvijn op het terrein van de kerkmuziek. De hoogleraar die in St. Paul kerkmuziek doceert, Paul Westermeyer, gaf een lezing waarbij hij niet alleen de verschillen tussen de gemeentezang in de lutherse traditie en die van Calvijn met woorden duidelijk maakte, maar het ook liet horen via een aantal oefeningen in samenzang, ondersteund door het kerkkoor waarvan hij de cantor is.

Voor Luther kwam de muziek het Woord van God zeer nabij. Waar gezongen wordt, vindt verkondiging plaats. Van wat God in Christus heeft gedaan. Dat gebeurde in de traditie van Luther niet sentimenteel, maar „bold and vigorous” – moedig en krachtig. Al zingende wordt de overwinning van Christus’ kruis en opstanding werkelijk verkondigd. Bij Calvijn krijgt de gemeentezang ook een grote plaats, maar het is bij hem minder theologisch van gewicht dan bij Luther. Calvijn weet ook van de verkeerde werking die muziek soms kan hebben, als de eerbied en de ‘plechtigheid’ niet aanwezig zijn.

Westermeyer, die zijn lezing gaf in de kapel, maakte een en ander duidelijk door het hele gezelschap van het colloquium een aantal liederen te laten zingen uit beide tradities. Mooi dat zo Gods lof tijdens een wetenschappelijk congres voluit verklankt kon worden. Daarin is er geen wezenlijk verschil is tussen lutheranen en volgelingen van Calvijn.

In Minnesota (VS) had vorige week het tweejaarlijkse colloquium van de Calvin Studies Society plaats. Dr. M. A. van den Berg doet verslag. Vandaag deel 2, woensdag in Puntkomma deel 3 (slot).