Wetenschappers uit heel Europa hebben de afgelopen vijf jaar de gevolgen van het gebruik van stikstof onderzocht. Het resultaat, het rapport ”European Nitrogen Assessment” (ENA), werd maandag in Edinburgh gepresenteerd.

Mark Sutton, die in de Schotse stad verbonden is aan een milieuonderzoekscentrum, is de grote man achter het rapport. Hij schrijft in het wetenschapsblad Nature dat de stikstofproblematiek een belangrijke uitdaging is voor de 21e eeuw. Volgens hem hebben we „te veel van het goede.”

De kosten van de vervuiling door stikstof in de Europese Unie liggen ergens tussen de 70 en de 320 miljard euro per jaar, en het grootste deel daarvan heeft te maken met de gevolgen voor de gezondheid van mensen.

Nederlandse wetenschappers hebben een grote inbreng gehad in het ENA. Nederland is een van de landen die erg veel stikstof gebruiken, maar ons land loopt ook voorop met het terugdringen van de benodigde hoeveelheden. Het verbruik van stikstofkunstmest loopt hier terug en de uitstoot van stoffen als NOx en NH3 is hier sinds 1990 gehalveerd.

Hans van Grinsven van het Planbureau voor de Leefomgeving werkte als hoofdauteur mee aan de kosten-batenanalyse van het ENA. „De huidige milieukosten van stikstof voor Europa zijn torenhoog. Onze analyses tonen aan dat het financiële voordeel van het beheersen van de stikstofproblemen ruimschoots opweegt tegen de kosten van de maatregelen die we kunnen nemen.”

Volgens het rapport kan stikstof beter dan nu worden ingezet in de landbouw, waardoor er minder in het milieu terechtkomt. In het transport kan de stikstofproblematiek worden teruggebracht door zuiniger met brandstof om te gaan en gebruik te maken van duurzame energie. Ook kan er het nodige worden gedaan om bij het zuiveren van rioolwater stoffen zoals stikstof en fosfor te recyclen.

De wetenschappers komen echter ook met een minder populaire boodschap. Ze wijzen erop dat veel gewas, waarbij stikstofkunstmest wordt gebruikt, terechtkomt in veevoer. Als de Europeanen minder vlees zouden eten en in plaats daarvan meer plantaardige eiwitten, zou dat het gebruik van kunstmest en daarmee dus ook de vervuiling fors terugdringen.

Volgens het rapport is de aanpak van het stikstofprobleem veel te verbrokkeld. Gepleit wordt voor een gecoördineerde internationale aanpak. Er zijn internationale afspraken gemaakt over het terugdringen van stikstof in het zogeheten Göteborg Protocol, maar dat moet een vervolg krijgen in een nieuw wereldwijd protocol.