Medewerkers van de servicedesk van stichting Gave krijgen wekelijks vragen voorgelegd over situaties als die van Andrew. Ook tijdens cursussen die de stichting voor kerken organiseert, blijkt dat het onderwerp leeft, zegt medewerker Marnix Visscher. Recent bracht Gave de door hem geschreven brochure ”In contact met uitgeprocedeerde en dakloze asielzoekers” uit.

Wat valt u op in de reacties van mensen die contact met een uitgeprocedeerde asielzoeker hebben?

„Verlegenheid. Het zijn vaak vrijwilligers die een hechte band met een asielzoeker hebben. Als ze op een dag bij hem op bezoek komen en hij laat een brief zien waarin staat dat hij binnen 28 dagen het land moet verlaten, krijgen ze het gevoel dat ze iets moeten doen, maar ze weten niet goed wat.”

Wat is op zo’n moment de grootste valkuil?

„Te hard van stapel lopen. Onlangs vroeg iemand wat hij het beste kon doen: een handtekeningenactie op touw zetten of de koningin aanschrijven. Ik kan me zo’n reactie vanuit een grote persoonlijke betrokkenheid voorstellen, maar het is beter eerst eens nuchter naar de situatie te kijken. Soms hebben mensen in hun land te maken gehad met een zekere mate van vervolging, maar blijkt dat onvoldoende reden om hun asiel te verlenen. Daar moet je reëel in zijn, hoe vervelend dat voor de persoon in kwestie ook is.

De hulpvraag van een uitgeprocedeerde asielzoeker luidt vaak: Help me om niet te worden uitgezet. Het is een valkuil je meteen daarop te focussen. Meestal is dat niet realistisch. De kernvraag luidt niet: Kan iemand in Nederland blijven, maar: Waar kan hij een nieuwe toekomst opbouwen? Ligt zijn perspectief hier, in het land van herkomst of misschien nog ergens anders?”

Wanneer ziet u redenen om zich niet neer te leggen bij het feit dat iemand uitgeprocedeerd is?

„Als het dossier sterk de indruk wekt dat de beslissing vooral op procedurele gronden is genomen, terwijl er niet goed inhoudelijk naar de zaak is gekeken. Dat gebeurt bijvoorbeeld als er nieuwe documenten worden ingebracht. Soms wordt geoordeeld dat de asielzoeker ze aan het begin al had kunnen inbrengen en dan wordt de aanvullende informatie niet meer meegewogen. In zo’n geval kan een advocaat overwegen naar het Europees Hof voor de Rechten van de Mens te stappen.”

Soms klinkt de roep om uitgeprocedeerde asielzoekers vanwege hun schrijnende situatie alsnog in Nederland toe te laten. Hoe reëel is dat?

„Dat is een lastig punt. Mensen die nauw contact met een asielzoeker hebben, zullen snel geneigd zijn diens situatie als heel schrijnend te bestempelen. Ik doe geen uitspraak over concrete gevallen, maar adviseer mensen om in overleg met een advocaat of met VluchtelingenWerk te kijken of er in de procedure zaken zijn blijven liggen die nog kunnen worden ingebracht. Intussen blijft het verstandig er rekening mee te houden dat iemands toekomst ook buiten Nederland zou kunnen liggen.”

Niet elke asielzoeker zal die optie onder ogen willen zien.

„Het is van belang niet alleen juridisch naar een zaak te kijken, maar een asielzoeker ook pastoraal te begeleiden als hij daarvoor openstaat. Je mag dan ook met hem bidden: Wat is Uw weg hierin? In het besef dat het leven van de ander in Gods hand is. Soms zie je dan dat een zaak een bijzondere wending krijgt waardoor hij alsnog in Nederland mag blijven. In andere gevallen vindt de asielzoeker rust in het besef dat hij toch weg moet uit Nederland. Dan kun je hem helpen door bijvoorbeeld contact te leggen met een kerk in zijn land van herkomst. Dat is temeer van belang als mensen in Nederland christen zijn geworden en nog geen kerkelijk netwerk in hun thuisland hebben.”

Soms nemen mensen een uitgeprocedeerde asielzoeker in huis. Verstandig?

„Wij moedigen dat niet aan, vanwege de culturele verschillen waarmee je te maken hebt en vaak ook uiteenlopende verwachtingspatronen. Als je het toch doet, is het van belang dat je duidelijk afspreekt dat het tijdelijk is en dat er intussen actief moet worden gewerkt aan een definitieve oplossing. Ook adviseren we deze stap niet te zetten zonder overleg met en ondersteuning van de eigen kerkelijke gemeente of een interkerkelijke werkgroep die kritisch blijft meedenken over de situatie.”

Is christelijke gastvrijheid begrensd?

„De grens wordt bereikt als iemand niet wil meewerken aan het vinden van een definitieve oplossing voor zijn situatie. Dan duikt iemand onder. Daarbij is niemand gebaat. Als iemand toch kiest voor de illegaliteit, is hij zelf verantwoordelijk voor de consequenties van die keus.”

www.gave.nl/servicedesk

Protest tegen uitzetting Iraans gezin

Naam: Sandra Grimbergen, Katwijk aan Zee.

Contact met: Iraans gezin Niawarani met dochters Parisa (15) en Parinaz (7).

Situatie: „Dit gezin uit het azc in Valkenburg is bijna tien jaar in Nederland. De ouders zijn allebei doof. Ze zijn in Nederland christen geworden. Ik ken hen onder meer via de dovendiensten in Katwijk. Omdat mijn dochter slechthorend is, kan ik in doventaal met hen communiceren. Het gezin moet binnenkort naar het vertrekcentrum in Ter Apel om te worden uitgezet naar Iran. In Katwijk zijn ruim 2000 handtekeningen verzameld uit protest tegen hun uitzetting. Burgemeester Wienen heeft die vorige week overhandigd aan minister Leers.”

Waarom moet dit gezin volgens u in Nederland blijven? „Omdat deze mensen christen zijn geworden, hebben ze in Iran geen leven. Bovendien vind ik het krom dat ze hier nooit goede begeleiding hebben gehad. Tijdens rechtszittingen, gesprekken met advocaten en met de IND, maar ook tijdens ziekenhuisbezoeken was er geen doventolk. Daardoor begrepen ze nooit waarover het ging en konden ze hun verhaal niet goed kwijt. De oudste dochter, die veel voor haar ouders moet regelen, is inmiddels helemaal verwesterd; de jongste dochter is hier geboren en kent Iran niet eens.”

Houdt u er rekening mee dat hun toekomst toch buiten Nederland kan liggen? „Ik weet niet wat Gods weg met hen is. Toch zie ik genoeg reden om me er sterk voor te maken dat ze hier mogen blijven.”

Op zoek naar onderdak voor Irakees

Naam: Ellen Mekelenkamp, Emmeloord.

Contact met: Irakees Omar Al Hadithi (22).

Situatie: „Omar vluchtte in 2008 vanuit Bagdad naar Nederland. Sinds september 2010 is hij uitgeprocedeerd. Hij zegt dat hij zijn leven niet zeker is als hij terugkeert, vanwege problemen die zijn familie heeft met de overheid en gewapende milities. Twee maanden geleden belandde Omar op straat. Ik regelde eerst onderdak voor hem in een christelijk jeugdhotel –daar kon hij maar één nacht blijven– en daarna bij een particulier. Op het adres waar hij nu zit, moet hij binnenkort weg. Ik ben hard op zoek naar een andere plek. Het is een drama.”

Waarom zou hij volgens u in Nederland moeten blijven? „Op basis van zijn verhaal en dat van veel andere Irakezen geloof ik dat het voor hem niet veilig is in Irak. Zijn advocaat gaat er ook vanuit dat hij bij terugkeer gevaar loopt. Ontwikkelingsorganisatie Hivos stelde recent nog dat de situatie in Irak uitermate slecht is. Landen als Duitsland en België sturen niet voor niets geen mensen terug naar dat land.”

Houdt u er rekening mee dat de toekomst van deze uitgeprocedeerde asielzoeker toch buiten Nederland kan liggen? „Ik vind het veelzeggend dat hij liever kiest voor een illegaal verblijf hier dan dat hij terugkeert naar Irak. Een alternatief zie ik niet. Ik blijf voor hem en andere Irakezen vechten, in de hoop dat hun situatie ooit zal veranderen en ze hier toch mogen blijven.”