Dat zei PvdA-fractievoorzitter Bos maandag tijdens een bijeenkomst van de Partij van Europese Socialisten (PES) in Amsterdam, waar het werk van de conventie werd besproken. De conventie is een werkgroep van 105 regerings- en parlementaire vertegenwoordigers van de huidige EU-landen en de landen die volgend jaar juni toetreden tot de EU. De werkgroep presenteert op 20 juni op de Europese top in Griekenland een voorstel voor een Europese grondwet en voor ingrijpende interne hervormingen binnen de instellingen van de Europese Unie.

De vice-voorzitter van de conventie, Amato, is voor een referendum. „Het gaat hier om zaken die lidstaten én burgers aangaan. Daarom vind ik dat die zich erover moeten kunnen uitspreken.” Staatssecretaris Nicolaï (Europese Zaken) is het daar niet mee eens. „Het is vreemd om mensen een omvangrijk en complex besluit voor te leggen waar ze dan alleen maar ja of nee op kunnen zeggen.”

De Belgische europarlementariër Van Lancker betoogde dat parlementen ook voor of tegen moeten stemmen. Waarom mogen burgers dat dan niet? vroeg ze. De Nederlandse vertegenwoordiger in de conventie, Timmermans, sloot zich hierbij aan. „Mensen denken dat Europa hun met de euro en de gekkekoeienziekte heeft opgezadeld. Daarom is nu een ongewoon middel nodig om Nederlanders betrokken te maken bij Europa.”

Nicolaï bleef tegen een referendum, omdat de regering in aanloop naar de Europese grondwet invloed kan uitoefenen op het eindakkoord. Burgers kunnen dat niet. De staatssecretaris zei maandag verder dat het kabinet een Europese president als permanente voorzitter van de Europese Raad, de vergadering van Europese regeringsleiders, „minder bezwaarlijk” vindt als deze minder macht krijgt dan in de huidige voorstellen van de conventie. Toch houdt het kabinet-Balkenende liever vast aan het huidige systeem, waarin alle EU-landen om de beurt een halfjaar voorzitter zijn.

Bos heeft geen onoverkomelijke bezwaren tegen een Europese president, maar vindt het wel belangrijk dat de andere machten in Europa, de Commissie en het Parlement, worden versterkt om tegenwicht te kunnen bieden aan een permanente voorzitter.

Nederland is altijd fel tegen een permanente voorzitter van de Europese Raad geweest, met het argument dat hiermee de grote landen in Europa zouden worden bevoordeeld. De VVD-fractie in de Tweede Kamer wil zelfs een veto tegen een dergelijk voorzitterschap.

Het kabinet moet niet dreigen met een veto, zei Bos, maar moet aansturen op een compromis. Nicolaï zei in reactie daarop dat hij nooit spreekt over het instrument veto. „Ik dreig niet dat ik het ga gebruiken, maar ik zal ook nooit zeggen dat ik het zeker niet ga gebruiken.”

Het Nederlands kabinet hakt vrijdag knopen door over het standpunt over de conventie. „Ik ben er nog niet klaar voor om al iets te accepteren. Er moet nog wel het een en ander gebeuren, wil de conventie slagen”, aldus staatssecretaris Nicolaï maandag.