De PvdA verloor bij de Statenverkiezingen van 2 maart 7 van haar 114 Statenzetels. Als de prognose van deze krant op basis van de collegeonderhandelingen klopt, moet de partij acht van haar twintig gedeputeerden inleveren. In Drenthe en Gelderland is dat weliswaar het gevolg van de alom nagestreefde verkleining van de omvang van Gedeputeerde Staten.

In maar liefst vier provincies staat de PvdA op de nominatie om uit het college te verdwijnen. Het gaat daarbij om Overijssel, Zuid-Holland, Noord-Brabant en Limburg. Dat de partij in Zeeland weer terugkomt, compenseert het verlies onvoldoende.

Dat de ChristenUnie als kleine partij na haar verkiezingsnederlaag van haar acht gedeputeerden er een aantal zou moeten inleveren, lag voor de hand. In Friesland en Gelderland hebben informateurs en winnaars deelname van de CU overwogen, maar viel het muntje de andere kant op. Daar komen achtereenvolgens FNP/GL en D66 als kleine partijen in het college.

Verrassend is het wel dat de ChristenUnie in twee andere provincies voor het eerst aan het bestuur kan meedoen: in Flevoland als ondersteuning van het CDA, dat vermoedelijk daarmee één gedeputeerde kan handhaven, en in Overijssel, samen met de SGP. Daarbij zal de CU als grootste partij vermoedelijk de gedeputeerde leveren.

Hoewel het CDA in menig analyse als een „winnaar” van de coalitieonderhandelingen de GS wordt beschouwd, is de partij hierbij echter juist de grote verliezer. De partij ziet naar verwachting haar aantal gedeputeerden halveren, van 26 naar 13.

In Groningen verdwijnen de christendemocraten geheel uit het bestuur ten bate van een paarspluscombinatie (PvdA/VVD/D66/GroenLinks). Knap is dat de bestuurderspartij zich in alle overige provincies waar zij in het college participeerde wist te handhaven. Vermoedelijk levert het CDA echter overal minimaal één gedeputeerde in.

Van de christelijke partijen blijft de SGP stabiel. Haar ene gedeputeerde, in Zeeland, blijft vooralsnog behouden. In Zuid-Holland verdwijnt de partij uit het college, in Overijssel komt zij erin, beide keren als ondersteuning van een CU-gedeputeerde.

Ook de PVV wordt door sommigen als verliezer van de onderhandelingen voor GS gezien. Natuurlijk was de partij van Wilders met haar 69 nieuwe Statenzetels dé grote winnaars van de Statenverkiezingen op 2 maart.

Er lagen echter diverse veto’s van verschillende partijen tegen samenwerking met de PVV in GS. Dit omdat die fracties de opvattingen van die partij over de multiculturele samenleving te extreem vinden.

Zo beschouwd mag de PVV blij zijn dat zij het CDA in Limburg met 5000 stemmen voorbijstreefde en de grootste werd. Daardoor kon niemand om de rechtse partij heen. Die mocht dan ook de onderhandelingen starten. Natuurlijk kunnen de onderhandelingen met CDA en VVD alsnog mislukken.

In Zeeland gaf de VVD wel de voorkeur aan regeren met de PVV, maar daar prefereerde VVD-informateur Te Veldhuis toch de PvdA.

Wie is dan, met al deze verliezers, de grote winnaar van deze onderhandelingen? Uiteraard de VVD. Deze partij, die in zeven van de twaalf provincies de grootste werd, ziet het aantal gedeputeerden stijgen van dertien naar vermoedelijk twintig.

Ook D66, dat vier jaar geleden uit alle colleges verdween, komt met naar verwachting vijf gedeputeerden sterk terug. Verder mag de SP, die tot nu toe bestuurlijk min of meer werd geboycot (geen burgemeesters, geen regeringsdeelname), met mogelijk twee of drie gedeputeerden in haar handen knijpen. Nota bene de rechtse VVD-coryfee Wiegel passeerde als informateur in Noord-Brabant de PvdA en haalde de ex-maoïsten van de SP binnen.

In veel provincies zullen veel coalities op nipte meerderheden steunen. Dat is het geval in Drenthe (21 van de 41 zetels), in Overijssel (24 van de 47) en in Zuid-Holland (28 van de 55).

Zeeland heeft daar z’n bekomst van en keert van de wat wonderlijke, maar vooral smalle combinatie CDA/SGP/CU/GL (20 van de 39 zetels) terug naar een brede VVD/PvdA/CDA/SGP (24 van de 39). Een stabiel bestuur ontstaat echter vooral door goede verhoudingen.