De slag om het rustige Kedichem

Er ontstaat brand, die zaterdagmiddag 29 maart 1986. De congresgangers raken in paniek. Twee personen raken zwaargewond, onder wie Wil Schuurman, secretaresse en vriendin van politiek kopstuk Hans Janmaat. Ze probeert met behulp van lakens Cosmopolite te verlaten, maar belandt met haar been in een stuk gebroken glas. In het ziekenhuis in Rotterdam moet het been worden geamputeerd.

De geheime bijeenkomst in het ‘Kekumse’ hotel was bedoeld om Centrum Democraten (CD) en de Centrumpartij (CP) met elkaar te verzoenen. Janmaat was vanaf 1981 leider van de CP. In 1984 ontstond er verschil van mening over de te varen koers. Janmaat kiest voor een gematigde lijn en richt de CD op. In Kedichem wordt een poging gedaan beide stromingen tot elkaar te brengen.

Hoteleigenaar In den Eng weet officieel niet dat extreem rechts zijn zaak bezoekt, zegt zijn zoon nu. „Het was een mooie start van het seizoen. Honderd gulden huur voor een middag en een paar honderd kopjes koffie. Mooi meegenomen op een stille zaterdag in maart.”

Links-extremisten zijn alerter. Ze weten al een paar dagen dat Janmaat en zijn kornuiten de zaterdag voor Pasen ergens vergaderen. In de loop van de dag wordt duidelijk dat de ontmoeting in Kedichem plaatsvindt. ’s Middags arriveren honderden antifascisten op het station van Leerdam. Van daaruit vertrekken ze in auto’s en busjes naar Kedichem, een kilometer of vijf, zes verderop. De korpschef van de Leerdamse politie en burgemeester Corporaal staan machteloos. Er zijn maar een paar agenten beschikbaar en men slaagt er niet in de aanwezigen in Hotel Cosmopolite tijdig te waarschuwen. Tegen de tijd dat de centrumdemocraten op de hoogte zijn van wat hen boven het hoofd hangt, vliegen de stenen al door de ruiten, gevolgd door rook- en brandbommen. Buiten worden ze opgewacht door demonstranten met bivakmutsen op, gewapend met slag- en steekwapens.

Een aantal bezoekers gaat naar buiten maar loopt flinke klappen op. Anderen rennen naar hogere verdiepingen van het hotel en vluchten noodgedwongen door de ramen als vuur en rook hen daar verdrijven. Sommigen via aan elkaar geknoopte gordijnen, anderen springen in paniek naar beneden.

Als politie en brandweer arriveren, nemen de links-extremisten de wijk. Hun terugtocht blijkt minder glorieus dan hun opmars. Omdat de wegen zijn afgesloten, moeten de meesten te voet terug naar het station, en verdwalen in de polder tussen Kedichem en Leerdam. Baggerend door weilanden en wadend door sloten worden ze opgepikt door de inmiddels massaal aanwezige politie. Boeren houden langharige jongeren met hooivorken in bedwang totdat politiebusjes arriveren. Een groepje antifascisten wordt kilometers verderop ontdekt in een eendenkooi. Tot laat die zaterdagavond joelen sirenes op de weggetjes rond Kedichem, Oosterwijk en de Achterdijk. Uiteindelijk worden er 72 betogers opgepakt. Slechts een klein deel wordt door de rechter veroordeeld.

De nasleep van de Slag om Kedichem kent alleen maar verliezers. Een paar maanden na de brand in Cosmopolite overlijdt eigenaar In den Eng als hij tijdens de sloop van het hotel overreden wordt door zijn eigen shovel. Het hotel wordt in 1990 verbouwd, maar staat alweer een paar jaar leeg. In 2007 is zoon In den Eng de verscherpte regelgeving op het gebied van de brandveiligheid zo zat dat hij eigenhandig de voorgevel dichtspijkert.

Leerdam beleeft een dieptepunt in 1996, als zowel CD als antifascisten de gebeurtenissen van 1986 willen herdenken. Burgemeester M. van Veelen is dusdanig democraat dat hij beide partijen de ruimte geeft om te demonstreren. Leerdam is die dag een belegerde veste vol politie. De CD-demonstratie in het centrum van Leerdam verloopt rimpelloos, totdat linkse demonstranten door het politiekordon breken. CD’ers worden mishandeld of gaan te water om zich het vege lijf te redden. ’s Middags bekogelen linkse jongeren de burgemeester met eieren. Van Veelen wordt met struif op de revers in veiligheid gebracht door de politie. Pas daarna keert de rust terug.

De slag om het rustige Kedichem

Binnenland

RD.nl in uw mailbox?