Tussen december 2000 en mei 2003 arresteerden het leger en de politie bijna 20.000 drugssmokkelaars en vernielden ze meer dan 90.000 hectare marihuana- en papavervelden. In dezelfde periode werden 1562 clandestiene landingsbanen gesloten en 14.548 kilo cocaïne en bijna 3 miljoen kilo marihuana in beslag genomen. Een recente verklaring van het Mexicaanse ministerie van Landsverdediging wijst erop dat deze operatie 1,7 miljoen mensen heeft gered van drugsgebruik en velen ook van onomkeerbare gezondheidsschade.

„Deze cijfers tonen duidelijk aan dat de handel in verdovende middelen een bijzonder belangrijke sector is, waarbij heel veel mensen betrokken zijn”, weet Jorge Fernandez, auteur van diverse boeken over de drugshandel. Hij meent ook dat de drugsmaffia niet noodzakelijk onherstelbare schade heeft opgelopen door de operaties van leger en politie. De eerste vijf maanden van dit jaar zijn bij incidenten die verband hielden met drugs meer dan 200 mensen gedood, zowel vermoedelijke smokkelaars als politieagenten. Volgens deskundigen is het toenemende geweld het gevolg van de machtsverschuivingen tussen de verschillende drugsbendes na de recente arrestatie van enkele plaatselijke maffialeiders, van wie sommigen ook worden gezocht door het gerecht in de Verenigde Staten.

De aanhoudingen zijn in elk geval een opsteker voor de Mexicaanse regering van Vicente Fox. De president heeft al herhaalde malen gesteld dat hij de strijd tegen de drugshandel beschouwt als een oorlog en dat hij die wil voortzetten tot het bittere einde. Maar ondanks de arrestatie van enkele kopstukken, de inbeslagname van grote hoeveelheden drugs en de voortdurende onderzoeken lijkt de regering voorlopig nog niet aan de winnende hand. Dat is alvast koren op de molen van de voorstanders van de legalisering van verdovende middelen.

Eerder deze maand stelde de bekende Mexicaanse auteur Carlos Fuentes dat de legalisering van drugs in de VS de sleutel vormt voor de oplossing van het drugsprobleem in landen als Colombia en Mexico. Ook de Colombiaanse Nobelprijswinnaar voor de literatuur Gabriel Garcia Marquez poneerde vorige week in een toespraak tot een groep Colombiaanse intellectuelen: „Er zal geen einde komen aan het geweld in Colombia zolang de drugshandel blijft bestaan en er kan geen eind komen aan de drugshandel zonder de legalisering van drugs. Hoe meer drugs verboden zijn, hoe meer de drugshandel zal bloeien.” Zijn woorden veroorzaakten nogal wat beroering en hij verduidelijkte snel dat hij niet pleit voor een legalisering van drugs, maar dat de impasse een „weerspiegeling is van de enorme tragedie die Colombia doormaakt.”

Kort na het aantreden van de Mexicaanse president Fox in december 2000 gaven zijn adviseurs te kennen dat zij eventueel bereid waren de legalisering van het gebruik van bepaalde drugs te overwegen. Maar intussen bleef de strategie van de frontale aanval op de drugshandel behouden, zoals ook de VS die bepleit. „Sommige deskundigen menen dat de legalisering van drugs de doodssteek zou betekenen voor de drugshandel, maar zover zijn we zeker nog niet”, stelt Luis Astorga, onderzoeker aan de Autonome Nationale Universiteit van Mexico UNAM.

De VS is de grootste verbruiker van drugs ter wereld. Het land telt 20 miljoen regelmatige consumenten van marihuana, 5 miljoen gebruikers van cocaïne, 3 miljoen xtc-gebruikers, 1,3 miljoen consumenten van amfetamine en 1 miljoen heroïnegebruikers. Bovendien stijgt ook het aantal drugsgebruikers in Mexico. Ongeveer 2,5 miljoen, vooral jongvolwassen, Mexicanen nemen verdovende middelen, met een voorkeur voor cocaïne.

Volgens de dienst drugsbestrijding van de Amerikaanse regering staan Colombiaanse drugshandelaars 40 procent van de cocaïneladingen af aan hun Mexicaanse kompanen wanneer zij de resterende 60 procent ongestraft over de grens met de VS mogen smokkelen. De drugs die vanuit Mexico naar de VS en naar Europa worden vervoerd, zijn afkomstig uit Zuid-Amerika of worden in Mexico zelf geproduceerd. Het grootste deel van de handelswaar weet te ontsnappen aan de steeds strengere grens- en douanecontroles - niet zonder de nodige corruptie, doden en miljoenen dollars aan steekpenningen. Verscheidene Mexicaanse legergeneraals en zelfs enkele rooms-katholieke priesters zijn al beschuldigd van banden met de drugsmaffia - al zijn die aantijgingen niet bevestigd.