Tegenstanders van een Europese politieke unie (PvdA, CU, SGP, CDA en VVD) waren er een beetje bang voor. Voorstanders (GroenLinks, D66) wisten het al zeker: met het pakket waarover EU-regeringsleiders vandaag en morgen overeenstemming willen bereiken, vloeit er op belangrijke terreinen soevereiniteit weg naar Brussel.

Volgens de Europagezinde fracties van D66 en GroenLinks durft het kabinet er alleen niet voor uit te komen, zo stelden ze woensdagmiddag in een debat waarin het kabinet groen licht kreeg –alleen PVV en SP zijn tegen– om de onderhandelingen aan te gaan in Brussel.

D66-Kamerlid Schouw: „Het kabinet blijft volhouden dat er geen sprake is van soevereiniteitsoverdracht en dat de afspraken niet tot een politieke unie leiden. Maar datzelfde kabinet stelt óók dat het pact wel degelijk de mogelijkheid biedt om elkaar de maat te nemen en politieke afspraken te maken.”

Dat deed de D66’er denken aan een komisch duo uit de jaren vijftig. „Snip snapt niet wat Snap snapt en Snap snapt niet wat Snip snapt. Strooi het volk geen zand in de ogen: dit is een forse stap vooruit naar een politieke gemeenschap. En dat met een paar stevige schoenen.”

Op tafel in Brussel liggen plannen waarover eerder deze maand al op hoofdlijnen overeenstemming werd bereikt. Onderdeel hiervan is een permanent noodfonds van 700 miljard euro om eurolanden in nood op de been te houden. In dit fonds moet Nederland 4,5 miljard euro storten en tevens voor 35 miljard euro garant staan.

Ook zal het zogenoemde stabiliteits- en groeipact worden aangescherpt waarin is opgenomen dat eurolanden, met semiautomatische boetes als stok achter de deur, hun staatsschuld onder de 60 procent, en het begrotingstekort onder de 3 procent, van het bruto binnenlands product moeten houden.

Verder zal de Europese Commissie zogeheten ‘macro-economische’ onevenwichtigheden (huizenmarkt, lonen) in de gaten gaan houden en landen zo nodig –met boetes– dwingen om maatregelen te nemen. Vooral dit laatste punt bracht de Kamer in verwarring.

Rutte stelde echter dat er alleen soevereiniteit wordt overgedragen om landen te dwingen hun begrotingen op orde te houden. „En dat zijn aanscherpingen waarvoor ik van harte met wagonladingen tegelijk bevoegdheden overdraag”, zei hij. De wijze waarop landen hun begroting op orde brengen, blijft volgens hem een nationale zaak.

Helemaal geruststellen kon Rutte de tegenstanders van een politieke unie klaarblijkelijk niet. Een motie van CU-Kamerlid Slob die het kabinet ertoe opriep toch maar geen soevereiniteit over te dragen kreeg steun van PvdA, CDA en VVD.