TOTAALPAKKET:  Inzet is definitieve besluitvorming tot stand te brengen over een totaalpakket aan maatregelen. Die zijn erop gericht een schuldencrisis, zoals nu in Griekenland en Ierland, in de toekomst te vermijden en daarmee het voortbestaan van de gemeenschappelijke munt te waarborgen. Als de financiële markten vertrouwen krijgen in de beoogde aanpak, zullen zij bereid zijn probleemlanden tegen een minder hoge rente kapitaal te verstrekken en daarmee zouden zij die landen enorm helpen. Een jaar lang is er op diverse fronten gewerkt aan nieuwe, strengere spelregels. Dat heeft geresulteerd in een complex geheel van afspraken dat bevordert dat landen nauwer samenwerken, dat hun economische prestaties beter met elkaar in de pas lopen en dat ontsporingen achterwege blijven.

STABILITEITSPACT: Het bij de start van de euro geïntroduceerde stabiliteits- en groeipact bevat voorschriften voor de omvang van het begrotingstekort. Het negatieve saldo mag de 3 procent van het bruto binnenlands product (bbp) niet overschrijden. Tot dusver werd daar vaak de hand mee gelicht. Een straf opleggen bij overschrijding, gebeurde niet. De EU scherpt nu de bepalingen aan. Bij niet naleven ervan of bij het negeren van aanbevelingen volgt sneller een boete. De mogelijkheid van verweer daartegen is beperkt. We mogen daarom spreken van semi- automatische sancties. De overheidsschuld dient stapsgewijs in twintig jaar te worden teruggebracht tot de limiet van 60 procent van het bbp.

ECONOMIC GOVERNANCE ofwel economisch bestuur. Binnen het kader van het stabiliteitspact ligt een verbreding en verdieping van het toezicht van de Europese Commissie in het verschiet. Zij let straks niet alleen op het begrotingstekort, maar beoordeelt aan de hand van criteria zoals hoogte van de lonen en ontwikkeling van de huizenprijzen ook of er op andere punten geen wanverhoudingen zijn binnen de economie. De regeringen moeten voortaan de ontwerpbegroting, voordat zij die bij het Parlement indienen, aan Brussel toesturen voor commentaar. Verder stellen zij elk jaar een nationaal hervormingsprogramma op. Commissievoorzitter Barroso noemde een en ander in september, bij de presentatie van de plannen, een ommezwaai in hoe het economisch bestuur in de EU is georganiseerd.

PACT VOOR DE EURO: Op initiatief van Duitsland komt er ook nog een zogeheten pact voor de euro. De inhoud daarvan vertoont veel gelijkenis met de extra bemoeienis vanuit de EU binnen het stabiliteitspact. De bedoeling is ervoor te zorgen dat de concurrentiekracht van de euronaties niet te ver uiteenloopt. Gebeurt dat namelijk wel, dan bedreigt dat de stabiliteit van de euro. Een monetaire unie vereist nu eenmaal een hechte coördinatie van het economisch beleid. Tegen die achtergrond gaan de eurolanden elkaar de maat nemen op punten zoals lonen, productiviteit, belastingen en de financiële houdbaarheid van pensioenen, gezondheidszorg en sociale voorzieningen.

SOEVEREINITEIT:  Volgens het pact voor de euro leggen de regeringsaanvoerders gezamenlijke doelstellingen vast en gaan zij politieke verbintenissen aan. Maar de lidstaten dragen geen bevoegdheden over, geven geen soevereiniteit uit handen. Zij blijven uiteindelijk zelf verantwoordelijk voor het nationale beleid. De afspraken die zij maken, zijn niet bindend en van eventuele sancties is in dit verband geen sprake.

NOODFONDS (EFSF): Het vorig jaar mei opgerichte noodfonds om landen met schuldenproblemen te helpen, de Europese Faciliteit voor Financiële Stabiliteit (EFSF), wordt waarschijnlijk uitgebreid. Een besluit daarover valt echter pas in juni, omdat Duitsland en Finland eerst respectievelijk deelstaat- en parlementsverkiezingen achter de rug willen hebben. Er was door EU en IMF een leencapaciteit toegezegd van in totaal 750 miljard euro. De EU-landen stelden zich voor 440 miljard garant. In de praktijk betekent dit echter dat er van hun kant maar 250 miljard echt beschikbaar is. Zij verhogen nu de garanties, zodat het fonds daadwerkelijk 440 miljard kan uitdelen. Het Nederlandse aandeel verdubbelt daardoor tot zo’n 50 miljard euro. Het EFSF mag voortaan ook staatsobligaties kopen van eurolanden die in moeilijkheden verkeren.

STABILITEITSMECHANISME (ESM): Het noodfonds heeft een tijdelijk karakter. In 2013 treedt een permanente regeling in werking, het Europees Stabiliteitsmechanisme (ESM). Dat fonds zal eveneens een omvang hebben van 750 miljard euro, waarvan 500 miljard via de eurolanden. Zij vormen een pot met gestort kapitaal van 80 miljard. Voor de rest gaat het om garanties. Nederland draagt 4,5 miljard in contanten bij en stelt zich voor 35 miljard garant.

GRIEKENLAND: De lasten die voor Griekenland voortvloeien uit de noodkredieten worden verlicht. De rente zakt van 5,2 naar 4,2 procent. De overheid in Athene, die ambitieuze bezuinigingsoperaties uitvoert, hoeft dus minder te betalen voor de steun. Verder mag zij de aflossing over een langere termijn, van 7,5 jaar, uitsmeren. Richting Ierland zijn nog geen concessies gedaan, omdat de regering in Dublin weigert in ruil daarvoor de vennootschapsbelasting te verhogen.