„Ik kwam bij Henriette Roland Holst terecht dankzij haar eind jaren 70 herdrukte memoires, ”Het vuur brandde voort”. Ik schreef een recensie over dat boek in het communistische dagblad De Waarheid. Ik kende haar poëzie van de middelbare school en van mijn studie Nederlands, maar had me nooit gerealiseerd dat zij een vurig communiste was geweest. Ik werd nieuwsgierig naar haar werdegang, de ontwikkeling van haar politieke opvattingen en het verband met haar poëzie. Ik kwam er al snel achter dat we uit eenzelfde soort conservatief-liberaal milieu kwamen waarin het als schokkend werd ervaren als je socialist of communist werd. Ik zag kortom een aantal overeenkomsten met mezelf.

Roland Holst was een socialiste die later de religie steeds meer in haar leven toeliet. Ik vond het fascinerend om te zien wat dat voor haar betekende en hoe ze die gevoelens in haar poëzie verwoordde. Ze zei van zichzelf dat ze „een religieuze natuur” had en dat kan ik alleen maar beamen. Ik herken me er niet in, maar heb geprobeerd het te begrijpen en de lezers van mijn boek duidelijk te maken.

Haar beste gedicht vind ik een jeugdvers dat ze, 21 jaar oud, schreef voor de schilder Jan Toorop, voor wie ze als een baksteen gevallen was. Ze laat in dit sonnet weten dat ze er alles voor overheeft om kunstenaar te zijn. Daarvoor was ze bereid te breken met haar milieu en met de conventies van haar klasse. Dat vind ik ook haar mooiste karaktertrek: haar autonomie, haar gigantische vrijheidsdrang, gekoppeld aan een groot en zuiver rechtvaardigheidsgevoel. Ze wilde niet alleen keuzevrijheid voor zichzelf, maar voor iedereen en was bereid daarvoor te vechten. Dapperheid, moed, onverschrokkenheid – die eigenschappen bewonder ik in haar.”

Tijdens de Boekenweek komt dagelijks een biograaf aan het woord. Morgen Hans Daalder over Willem Drees.