Nu het Japans atoomagentschap het alarmniveau voor de ramp in kerncentrale Fukushima 1 verhoogd heeft van vier naar vijf nemen de gezondheidsrisico’s voor de bevolking alleen maar toe. En niet alleen voor de huidige bevolking, maar ook voor volgende generaties.

WECF (Women in Europe for a Common Future) staat in contact met Natalia Manzurova, destijds betrokken bij de ruimingswerkzaamheden rond de kerncentrale in Tsjernobyl. Ze heeft het er moeilijk mee als ze naar de beelden uit Japan kijkt: „Het is een verschrikkelijk déjà vu. Ik heb heel vaak gedacht dat na Tsjernobyl niet de juiste beslissingen zijn genomen. Dat er door politici en de nucleaire industrie veel te lichtzinnig over veiligheid is nagedacht. Overal ter wereld zijn onveilige centrales. Dit zal niet alleen gevolgen hebben voor Japan, maar voor de hele wereld.”

Een groep waar WECF en haar partners zich met name zorgen over maken zijn vrouwen en kinderen. In 2006 presenteerde het Oekraïense nationale onderzoeksinstituut voor gynaecologie, verloskunde en kindergeneeskunde een lijvig rapport over de langetermijngevolgen van blootstelling aan (lage) radioactieve straling. Dit rapport wierp nieuw licht op gezondheidsrisico’s van de kerntechnologie. „Deze informatie is door het internationaal atoomagentschap IAEA en de WHO tot nog toe genegeerd”, aldus de WECF.

Uit het rapport blijkt dat niet alleen rekening moet worden gehouden met directe slachtoffers van rampen, maar ook met minieme doses straling die op de lange termijn ernstige effecten hebben.

Marie Kranendonk, oprichtster van WECF, werkt al twintig jaar lang met partners in gebieden waar zich kernrampen hebben afgespeeld: Tsjernobyl en Mayak.

Kranendonk: „Een van de meest relevante aspecten die het rapport noemt, is het effect van kleine stralingsdoses op zwangere vrouwen en op de ontwikkeling van het ongeboren kind, dat vooral blijkt uit het veelvuldig voorkomen van aangeboren afwijkingen. Uit studies blijkt dat zelfs in gebieden met lage doses aan ioniserende straling, radioactieve elementen zich ophopen in de placenta van zwangere vrouwen. Uit overeenkomstige onderzoeken in Oekraïne en Wit-Rusland blijkt dat bij vrouwen die in verontreinigde dorpen wonen, significant meer miskramen, complicaties van de zwangerschap, bloedarmoede door aantasting van het beenmerg (aplastische anemie) en vroeggeboorten voorkomen dan bij vrouwen die in relatief schone gebieden wonen.”

Onderzoekers zijn al decennialang op de hoogte van het verband tussen zelfs minieme stralingsdoses, chromosoombeschadiging en het voorkomen van geboorteafwijkingen. Kinderen van puinruimers in Tsjernobyl die nu in Israël en Oekraïne wonen, hebben zevenmaal vaker chromosoomafwijkingen dan hun broers of zussen die vóór het ongeluk zijn geboren. Juist die chromosoomafwijkingen kunnen ook in het latere nageslacht leiden tot geboorteafwijkingen.

Ook blijkt dat stralingsblootstelling in de vroege jeugd een zeer negatief effect heeft gehad op de reproductieve gezondheid van meisjes in Oekraïne en Wit-Rusland. Uit veertien jaar durend onderzoek door het WECF blijkt dat het aantal normale zwangerschappen onder aan straling blootgestelde moeders slechts 25,8 procent was. Bijna 75 procent van de blootgestelde patiënten had complicaties tijdens de zwangerschap. „Moeders uit niet besmette dorpen hadden tweeënhalf keer zo veel kans op een probleemloze zwangerschap”, aldus Kranendonk.

Deze gezondheidseffecten zijn door de WECF ook vastgesteld in de Zuid-Oeral, waar al in 1957 een ernstige ontploffing plaatshad van een opslagtank met radioactief afval. Volgens de organisatie sluit de federale overheid echter de ogen voor het probleem, want het nucleaire complex Mayak, waar ooit de ramp plaatsvond en die al vijftig jaar de regio zeer vervuilt, is nog volop in gebruik. „Vroeger werden er kernwapens gemaakt, nu wordt er afval uit het buitenland naartoe vervoerd om opgeslagen te worden.”

Kranendonk: „Laten we ons geen illusies maken dat we het allemaal wel onder controle kunnen houden. Dat bewijst de verschrikkelijke ramp in Japan. Ioniserende straling kent geen veilige dosis. Het is onverantwoord om kernenergie als de oplossing te zien voor het naderende energietekort.”