In Goes bezochten gisteravond zo’n honderd middenstanders een bijeenkomst van de Kamer van Koophandel, politie, gemeente Goes en het Regionaal Platform Criminaliteitsbeheersing Zeeland. Een bijeenkomst over overvallen.

Sinds banken minder aantrekkelijk zijn voor overvallers, zijn woningen, horecagelegenheden, winkels en tankstations populaire doelwitten. Veelal niet van professionele bendes, maar van jongeren. Alleen al het afgelopen jaar werden er zo’n 40 overvallen in het Zeeuwse en een dikke 200 in West-Brabant gepleegd. Niet zelden ging dat met flink geweld gepaard.

Geweld dat een aantal keren tot de dood van het slachtoffer leidde. Het gros van de overvallen wordt spontaan gepleegd door zogeheten beginners: capuchon over het hoofd, binnenstappen, al dan niet met mes of (nep)pistool geld eisen en wegwezen. Het gaat om jongelui, zo leert de ervaring.

Hun profiel? Vaak zonder diploma, geen werk en de hele dag rondhangend. ’s Avonds daarvan uitrusten. Een voorliefde voor een joint, drinken en feesten. En natuurlijk een chronisch geldgebrek. Uit dat laatste ontstaan spontane overvallen. Daarnaast is er een groep die gewoon stoer wil doen door een overval te plegen. De leeftijd van de daders varieert van 12 tot midden 20.

Volgens deskundigen zijn met name de beginners levensgevaarlijk, want ze zijn onberekenbaar. Ze staan stijf van de adrenaline en raken in paniek als er tegenstand wordt geboden. Worden ze opgepakt en gestraft, dan lachen de overvallers om de werkstraffen of korte celstraffen. Daarom wordt er nogal eens een hulpverleningstraject gestart.

De aanwezige middenstanders krijgen geen hoopgevende mededeling: iedereen kan morgen het slachtoffer worden van een overval. Maar is die te voorkomen? Het antwoord is helder: nee. Kunnen de middenstanders er zich tegen wapenen? Een beetje.

De avond, met als hoofdspreker veiligheidsspecialist en trainer Fred Stuij, staat voornamelijk in het teken van preventie en goede raad. Op preventiegebied valt nog genoeg winst te behalen, zo verzekert Stuij. „Een bord in je zaak met daarop ”Hier kunt u niet pinnen”, betekent dat er contant geld valt te halen.” En: „Als je geld afroomt, leg het dan niet in een plastic zak onder de toonbank.”

Het zijn voorbeelden uit de praktijk. Een camera –maar dan wel een die beweegt– is een nuttige investering, evenals een installatie met DNA-spray.

Ondanks de vele technische snufjes die verkrijgbaar zijn, moet de ondernemer zich bewust blijven van het feit dat er altijd mensen zijn die hem zijn zuurverdiende centen afhandig willen maken. Goedschiks, dan wel kwaadschiks.

„Ondanks alle maatregelen is een overval nooit voor 100 procent te voorkomen”, zegt ook politiecommissaris Jaap Hollebrand. „Maar als het gebeurt, ga dan niet de held uithangen. Blijf rustig, accepteer de situatie en ga ervan uit dat het vuurwapen écht is. Doe wat er wordt gevraagd en neem zo veel mogelijk kenmerken van de dader op. Een goed signalement maakt de kans op aanhouding groter.”

Als dan, op een onverwacht moment, Stuij wordt overvallen, schrikken de aanwezigen zich een hoedje. Natuurlijk wordt het gespeeld. Maar hoe zag die overvaller er nu uit? Met enige moeite komt er een signalement uit, dat maar ten dele klopt.

En dit was nog maar in scène gezet. De boodschap is echter duidelijk. Een overval kan iedereen overkomen en heeft altijd onverwacht plaats.