Word je dan milder? Beperk je je tot de dingen die er echt toe doen in het leven? Of tuimel je misschien zelfs in een peilloos diep gat, zodat je alles uit je handen laat vallen?

Niet alzo de Amerikaanse schrijver Christopher Hitchens. Als godloochenaar is hij in de VS zowel gevierd als gevreesd. Medestanders bewieroken hem vanwege zijn gave een miljoenenpubliek aan zich te binden, zijn belangrijkste tegenstanders, christenen, verafschuwen de nietsontziende wijze waarmee hij alles wat hun dierbaar is dwaas en verachtelijk probeert te maken.

Hitchens beschouwt zichzelf niet in de eerste plaats als atheïst. Hij vindt die term ontoereikend. Want atheïsme betekent alleen maar dat je het bestaan van God ontkent. Je zou atheïst kunnen zijn en tegelijk de idee van een opperwezen dat alles heeft geschapen en alles bestuurt wel sympathiek vinden. Om iedere gedachte in die richting uit te sluiten, noemt Hitchens zichzelf een ”antitheïst”. Dat gaat dus nog een stapje verder. God bestaat niet, maar mag ook niet bestaan. Als Hij wel bestond, zou Hij almachtig zijn. Dat zou ronduit verschrikkelijk zijn want dan waren we overgeleverd aan een despoot, een tiran.

Zoals gezegd gruwen Amerikaanse christenen van deze man. Omdat hij vaak in het nieuws is vanwege zijn provocaties en zijn charisma proberen ze het nodige tegengas te geven. Er zijn zodoende al heel wat publicaties aan hem gewijd. Die zijn soms pittig getoonzet.

Maar nu hij kanker heeft, staan zijn opponenten voor een dilemma. Moeten ze doorgaan met hem te vuur en te zwaard te bestrijden? Kunnen ze aanvoeren dat zijn ziekte op zijn minst een vingerwijzing van hogerhand is? Of zullen ze juist nu voor hem in gebed gaan? En zo ja, mogen ze dan bidden om genezing, of dienen ze vooral te vragen of hij in de laatste fase van zijn leven tot inkeer komt?

Het laat zich aanzien dat de stroming die vindt dat je om zijn bekering moet bidden verreweg de overhand heeft. Het gaat boven alles om het heil van zijn ziel, om zijn toekomstige bestemming. Er is zelfs een gebedsdag voor Hitchens uitgeroepen.

Ik moet zeggen dat die oproep me wel wat deed. Volgens mij hebben onze geloofsgenoten aan de andere kant van de oceaan de Bijbel op dit punt heel goed begrepen. Christenen krijgen daarin immers mee dat iemand je wel zware slagen kunt toebrengen, maar dat dan zelfverloochening past, en niet wraakzucht.

Enkele weken geleden was ik toehoorder in het inmiddels roemruchte Conservatief Café in Gouda, waar de gestaalde arabist Hans Jansen zijn talrijke gehoor bijbracht hoe perfide de wereld van de islam in elkaar steekt. Hij toonde overtuigend aan dat deze wereldgodsdienst leidt tot een meedogenloos systeem, in de eerste plaats voor de belijders, maar vooral voor degenen die er niets van moeten hebben en al helemaal voor hen die zich ervan afkeren. Het uitoefenen van wraak, het elimineren van tegenstanders, het neersabelen van zondaren –met de zegen van de geestelijkheid is het de taak van alle trouwe aanhangers van de islam. Dat berust niet op de visie van een op hol geslagen imam in de periferie, maar het is het hart, de kern van deze religie.

Hans Jansen, die zelf rooms-katholiek is, zette dat alles af tegen de centrale noties van het christendom. Vandaar dat ik hem en zijn bijdrage aan de avond in Gouda opvoer. Want daarmee zijn we weer terug bij de Amerikaanse christenen die bidden voor een van hun meest vervaarlijke tegenstanders. Geen fatwa’s, geen fysieke bedreigingen, geen kromzwaarden, maar gunnende liefde

Zoiets kan natuurlijk overslaan in zelfgenoegzaamheid en een gevoel van superioriteit. Wat zijn wij weer goed en wat zijn zij toch slecht. Wie die neiging voelt opkomen, verliest uit het oog dat christenen, net als joden, moslims en alle andere mensen op deze wereld, in de praktijk van alle dag het telkens weer hopeloos verprutsen. Neem de seksuele schandalen in de Rooms- Katholieke Kerk of de eindeloze ruzies en kerkscheuringen in protestantse kringen. Nee, er is weinig reden om ons boven wie dan ook verheven te voelen.

Tegelijk is er niets mis mee om te onderstrepen dat de christelijke godsdienst zich op cruciale punten onderscheidt van de islam. Dat mag Hans Jansen van mij gerust hardop doen. En als er dan mensen zijn die dat verschil op indrukwekkende wijze in de praktijk brengen –zoals die Amerikaanse christenen– is er alle reden om dat te signaleren.

Wel zou de vraag kunnen rijzen of we dan niet te soft zijn. Betekent het Amerikaanse voorbeeld wellicht een aansporing voor christenen om zich als watjes te gedragen? Moeten we soms ook niet gewoon onze vuist laten zien? Boeiende vraag, waarover een volgende keer meer.