De afloop van de gevangenschap, die twaalf dagen heeft geduurd, was allerminst zeker. Libië is geen normaal democratisch land, leider Gaddafi is een grillig figuur en de reden waarom de militairen werden gevangen gehouden had, oppervlakkig bekeken, een schijn van recht: ze zouden met hun helikopter zonder toestemming het Libische luchtruim zijn binnengedrongen.

Dat het drama goed geëindigd is, betekent een groot compliment voor de delegatie onderhandelaars onder leiding van de Nederlandse topdiplomaat Ed Kronenburg. De details van de gevoerde gesprekken zullen niet openbaar komen –het is raadzaam je tactieken in dit soort crisissituaties niet aan de grote klok te hangen–, maar dat de bemiddelaars alles uit de kast hebben moeten halen, is zeker. Er stond zowel emotioneel als politiek een enorme druk op de zaak.

Volgens minister Hillen van Defensie heeft Libië zich van „een charmeoffensief” bediend. De regering van Gaddafi zou de militairen hebben vrijgelaten om „een prettige indruk” te willen maken. Mogelijk heeft Hillen gelijk, maar het komt wat voorbarig over om dat nu al naar buiten te brengen.

Voor zijn collega Rosenthal van Buitenlandse Zaken was een goede afloop van de Libische zaak ook om persoonlijke redenen van groot belang. Recent lag Rosenthal zwaar onder vuur omdat hij te weinig had gedaan om de executie van de Iraans-Nederlandse Zahra Bahrami te voorkomen. De bewindsman was er vandaag snel bij om te benadrukken dat er „erg hard” aan de vrijlating van de militairen in Libië is gewerkt. Hij heeft zijn les geleerd.

Dat Libië de in beslag genomen helikopter niet wil teruggeven, zegt genoeg over de mores in het land van Gaddafi. Terecht doet Defensie er niet moeilijk over. Mensenlevens tellen zwaarder dan materieel. Dat het toestel zeer waarschijnlijk door Libië gebruikt gaat worden om vanuit de lucht op rebellen te schieten, is in dit verband een wrang detail.

Minister Hillen beschouwt het verlies van de helikopter als de oorlogsbuit die Nederland voor de vrijlating moet betalen. Vaak is dat in dergelijke gevallen een flink geldbedrag. Zo kostte de bevrijding van de in Dagestan ontvoerde Arjan Erkel, voormalig medewerker van Artsen zonder Grenzen, destijds 1 miljoen euro. Minister Rosenthal liet vandaag weten dat er voor de drie Nederlandse militairen geen losgeld aan Libië is betaald. Hoe de onderhandelaars dat voor elkaar hebben gekregen, blijft vooralsnog een raadsel.

Intussen roept de kwestie de nodige vragen op. Zo is het onduidelijk of de actie van de militairen, het oppikken van evacués in Libië, wel verantwoord was. Namen zij niet een te groot risico? Terecht pleiten de militaire vakbonden voor een onderzoek naar de gebeurtenissen. De gevangenschap van de militairen is beëindigd; dat blijft feestelijk nieuws. Politiek gezien is de kwestie nog niet afgerond.