Toch komt bij mij steeds vaker de vraag naar boven wie er nu op al die nieuwigheden zit te wachten. Als eenvoudige gebruiker van bijvoorbeeld MS Word is de computer een veredelde typemachine. Toegegeven, het gaat nu wel een heel stuk makkelijker en sneller dan voor het pc-tijdperk. Fouten zijn eenvoudig te herstellen, en met de functie om het aantal tekens te tellen kan de lengte van deze column goed gereguleerd worden.

Maar heel veel nieuwigheden zijn voor mij niet alleen overbodig, maar soms ook storend. Wie heeft nooit de neiging kunnen onderdrukken om de computer het raam uit te gooien, omdat de kunstmatige intelligentie in Word stond ingeschakeld? De computer begint automatisch een opsomming te nummeren of gaat met de telling van een nieuwe opsomming verder waar de vorige gestopt was. Met het inspringen van een tekstregel of het instellen van de regelafstand zijn er vergelijkbare zaken aan de hand. Vervolgens ben je een hele poos in de weer om, al dan niet met hulp van de helpdesk, deze functies uit te schakelen. Is er een nieuwe update, dan kun je weer opnieuw beginnen. Ik heb helemaal geen behoefte aan een update.

Ongetwijfeld zijn er freaks die voortdurend op het puntje van hun stoel zitten bij weer een vernieuwing, of dat nu om software of om hardware gaat. Ik vraag me alleen af hoe de markt stuurt op dit soort vernieuwingen. Dit soort vernieuwingsprocessen lijkt onderhevig aan autonome krachten als gevolg van concurrentie tussen softwareontwikkelaars. Je onderscheidt je door je concurrent steeds een slag voor te zijn. Vraagsturing, waarbij de gebruiker zijn wensen formuleert, lijkt daarbij nauwelijks meer aan de orde, omdat de concurrentie in feite al is weggedrukt. Er lijkt nog steeds sprake te zijn van aanbodsturing. Ontwikkelaars richten zich primair op wat technisch mogelijk is, en niet op wat de klant wenst. Want wie beslist welk softwarepakket er besteld wordt? Het zijn niet de gebruikers zelf. Het zijn de medewerkers op de ict-afdeling die de directie van advies dienen. De directie zit daarbij in het keurslijf van de markt die geen ruimte biedt voor afwijkende keuzen. Een ander tekstverwerkingsprogramma dan Word is bijvoorbeeld niet in beeld. Het is in zo’n markt ook niet zo belangrijk voor de ontwikkelaar om naar de gebruiker te luisteren.

Ik denk dat er marktkansen zijn voor vereenvoudigde software die snel en robuust is maar alleen functies heeft die op de gebruiker toegesneden zijn, en in samenspraak met de gebruiker is ontwikkeld. Zo heb ik ook behoefte aan een computer die direct te gebruiken is wanneer ik op de powerknop druk, en uitstaat wanneer ik daar opnieuw op druk. Ik zie uit naar een digitale lente waarbij de nadruk in de ontwikkeling niet ligt op het vermenigvuldigen en etaleren van technisch vernuft maar op gebruikersgemak. Alles wat je nodig hebt zit erop, maar alles wat je niet nodig hebt blijft buiten beeld, of je hebt er in ieder geval geen last van. En nu maar hopen dat ze in Silicon Valley het Reformatorisch Dagblad ook lezen.

De auteur is onderzoeker bij het LEI, een onderzoeksinstituut dat deel uitmaakt van Wageningen Universiteit en Researchcentrum. Hij schrijft deze bijdrage op persoonlijke titel. Reageren aan scribent? nietbijbroodalleen@refdag.nl