De waarde van onze waarden
„De meeste mensen zijn gevoeliger aan hun vlees dan aan hun geest”, verzuchtte de historicus J. Huizinga in 1935 in zijn boek ”In de schaduwen van morgen”. Keer op keer waarschuwde hij tegen het opkomende nazisme en antisemitisme in Hitler-Duitsland, als een roepende in de woestijn. Totdat de Tweede Wereldoorlog kwam met wereldwijd 54 miljoen doden.
Ook in de jaren dertig kreeg de economische crisis meer aandacht dan het gevaar van de opkomende uitholling van de eeuwenoude christelijke Europese waarden en normen.
Nog een enkel citaat uit Huizinga: „Een ongeschokt cultuuroptimisme is voorlopig enkel meer weggelegd voor hen, die of door gebrek aan inzicht niet kunnen beseffen, wat er aan de cultuur ontbreekt, dus zelf door het vervalsproces zijn aangetast, of voor hen die in hun maatschappelijke of politieke heilsleer de komende beschaving reeds in de zak menen te hebben” en „cultuur vereist in de eerste plaats een zeker evenwicht tussen geestelijke en stoffelijke waarden”, dus: wat zijn onze waarden ons waard? Het Platform Waarden en Normen stuurde onlangs hierover een brief aan de informateurs.
Bron van waarden
Waarden komen ergens vandaan en leiden tot gedragsregels, tot normen. Christelijke waarden worden ontleend aan Gods Woord, aan Gods spreken zelf. Wie weet beter wat goed voor ons is dan de Schepper en Onderhouder zelf? De samenvatting is: „God lief te hebben boven alles en onze naaste als onszelf”, en we geloven: „In het onderhouden van Uw geboden is grote loon.”
Bij de toepassing gaat het niet om een massief pakket van regel op regel en gebod op gebod. Naast de ”kernwaarden” die ondubbelzinnig zijn, zoals niet doodslaan, niet stelen enzovoort, is er de ruimte van middelmatige zaken. Bespreking daarvan in het Nieuwe Testament wordt gedomineerd door het gebod van de liefde. Zoals die man die zelf niet op zondag met de auto naar de kerk ging, maar nooit enige negatieve opmerking maakte over anderen die dat wel deden. Hij onderscheidde hoofdzaken en bijzaken.
De praktijk
Tot bezinning geef ik hier nu wat voorbeelden om ons af te vragen: gaat het hier om een onbespreekbare kernwaarde en ook: wat is het me waard?
Magnum-ijsjes worden gepresenteerd als: de slechtste ijsjes ooit, met vermelding van de zeven hoofdzonden. Lusten we ze nog?
Recente RD-interviews over de veranderende rol van de vrouw, in (deel)tijd werkende moeders, deelname in maatschappelijke functies in zorg, onderwijs en politiek. Is er verschil in talenten en mogelijkheden of geldt voor ieder dezelfde regel?
RDNet. Hebben we ons in de discussies laten leiden door visie op toerusting tegen de gevaren of door het onverdacht stellen van het eigen profiel?
Hebben we in bovengenoemde discussies recht gedaan aan de juiste volgorde van verantwoordelijkheid van ouders, kerk, school en maatschappij?
Augustinus
Augustinus zei in zelfkennis: „De tijden zijn slecht, wij zijn de tijden.” Is de nood der tijden onze nood? Hoeveel is de Parel van grote waarde ons waard?
van der Hoek, voorzitter centrale directie Driestar College.
