Met deze wetenschap kan de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA gevaarlijke situaties voor de ruimtevaart voorkomen en de wereld zo nodig voorbereiden op een nieuwe ijstijd, zo bleek donderdagavond tijdens een videoconferentie van de NASA.

Deskundigen van over de hele wereld verbaasden zich over het uitblijven van zonne-activiteit. Op een zogeheten zonneminimum of Maunderminimum, een periode waarin minder zonnevlekken en zonnestormen voorkomen, volgt gewoonlijk een actieve periode.

De zon houdt zich deze keer echter niet aan de gewone cyclus van elf jaar. De zonnevlekken verdwenen zelfs helemaal in 2008 en 2009. Terwijl de zonne-activiteit al weer had moeten toenemen, daalde deze naar het laagste niveau in honderd jaar.

Het is NASA-wetenschappers eindelijk gelukt om hier een vinger achter te krijgen. „Plasmastromingen binnen in de zon zijn verantwoordelijk voor de vorming van zonnevlekken en dus ook voor het uitblijven daarvan”, aldus hoofdonderzoeker Dibyendu Nandi van het Indiase Institute of Science Education and Research in Kolkata, donderdag in het tijdschrift Nature.

Deze stromingen spelen een belangrijke rol in de elfjarige zonnecyclus. Als zonnevlekken beginnen te verdwijnen, trekken oppervlakkige plasmastromen het magnetische veld de zon in tot 300.000 kilometer diep onder het zonne-oppervlak. Daarmee begint het Maunderminimum met weinig zonne-activiteit.

Na verloop van tijd duiken de zonnevlekken weer op en „springen naar het zonne-oppervlak als een kurk in het water”, aldus Nandi. Daarmee begint weer een nieuwe zonnecyclus.

Volgens Lika Guhathakurta van de Heliophysics Division van de NASA is begrip van dat mechanisme belangrijk om Maunderminima te kunnen voorspellen, omdat deze voor nogal wat problemen kunnen zorgen.

Tijdens perioden van weinig zonne-activiteit neemt het magnetisch veld van de zon sterk af. Kosmische straling, die gewoonlijk wordt tegengehouden door het magnetisch veld, kan daardoor gemakkelijker binnendringen in het zonnestelsel. De toename van straling vanuit het heelal door het huidige zonneminimum maakt ruimtereizen tot een gevaarlijke bezigheid, aldus Nandi.

Tegelijk zendt de zon minder ultraviolette straling naar de aarde, waardoor de aardatmosfeer afkoelt. Het gevolg daarvan is dat ruimtepuin intact blijft en zich ophoopt in banen rond de aarde, vreest de Indiase wetenschapper. Het puin kan ruimtevaartuigen gemakkelijk beschadigen.

Ook kan het in Europa flink kouder worden, wanneer de activiteit van de zon laag blijft. Nandi noemde de Kleine IJstijd in de zeventiende eeuw, die samenviel met een zonneminimum dat zeventig jaar duurde.

NASA wil met waarnemingen van haar Solar Dynamics Observatory (SDO) het computermodel verbeteren om in de toekomst met enige zekerheid toekomstige zonnecycli te kunnen voorspellen.