Net als 9 juni vorig jaar was ook de stembusgang van 2 maart bloedstollend. In de eerste prognoses meteen na het sluiten van de stembussen leek het er op dat de twee regeringspartijen VVD en CDA samen met gedoogpartner PVV bleven steken op 35 van de 75 Eerste Kamerzetels. Maar toen rond 1 uur in de ochtend driekwart van de stemmen was geteld, stonden de drie op 38 zetels. ‘Too close to call’ was de enig mogelijke conclusie.

Rutte was de eerste die ‘s avonds laat reageerde op het gekantelde stemmingsbeeld. Hij sprak van een „een razendspannende avond”, die erg doet denken aan de Kamerverkiezingen van 9 juni vorig jaar. „Het kan gebeuren dat we een meerderheid halen. Dat zou geweldig nieuws zijn.”

Even daarvoor had PVV-leider Geert Wilders de negen of tien zetels die zijn partij haalt betiteld als een „geweldig resultaat”. De PVV was woensdagavond laat in Limburg nog verwikkeld in een nek-aan-nek-race met het CDA, decennialang de grootste partij in de provincie. In onder meer Kerkrade en in Wilders’ geboorteplaats Venlo werd de PVV de grootste partij.

Wilders kondigde aan Limburg weer terug te geven aan de Limburgers, tweehonderd kilometer verderop beloofde Rutte ons „prachtige land weer terug te geven aan de Nederlanders. Dat is ons project.”

De VVD wint zetels en komt waarschijnlijk op zestien. De PVV scoort minder dan verwacht in de peilingen, al komt de partij van Geert Wilders wel in één keer op waarschijnlijk tien zetels in de Senaat. Dat samen zou het enorme verlies van het CDA net goedmaken. De christendemocraten verliezen bijna de helft van hun Senaatszetels en eindigen op elf of twaalf.

In de oppositie blijft de PvdA waarschijnlijk op vijftien zetels. Grote winnaar is D66 die verdriedubbelt en met zes senatoren terug komt. De SP verliest ten opzichte van het record van vier jaar geleden en komt op acht. GroenLinks blijft op vier en de ChristenUnie halveert naar twee zetels. Nieuwkomer 50PLUS haalt een zetel, net als de SGP en de Partij voor de Dieren. De zogeheten Onafhankelijke Senaats Fractie (OSF), vertegenwoordiger van veel regionale partijen, verdwijnt uit de Eerste Kamer volgens de laatste prognose.

Mogelijk blijft tot 23 mei onduidelijk of het kabinet kan rekenen op een meerderheid in de Senaat of over veel wetsvoorstellen moet gaan onderhandelen met de oppositie. Op die dag kiezen de woensdag gekozen Statenleden een nieuwe Eerste Kamer. Daarbij is het mogelijk dat Statenleden niet op hun eigen partij stemmen. Ook restzetels spelen een rol.

De diep verdeelde kiezersuitspraak plaatst politiek Den Haag opnieuw voor een uiterst ingewikkelde situatie. Het huidige minderheidskabinet is al een historisch unicum in Nederland, maar de situatie zou nog uitzonderlijker worden als Rutte niet kan steunen op een meerderheid in de Eerste Kamer.