Minderheid Senaat mag kabinet niet deren
DEN HAAG (ANP) – Wat als het kabinet van premier Mark Rutte samen met de PVV geen meerderheid in de Senaat behaalt? Ook met een minderheid in de Eerste Kamer zou het kabinet van VVD en CDA met steun van de PVV moeten kunnen regeren. Er bestaat namelijk geen regel dat een motie van wantrouwen tegen het kabinet in de Eerste Kamer het kabinet dwingt tot opstappen. Zoiets is tot op heden ook nog nooit voorgekomen.
Een verwerping van een wetsvoorstel door de Eerste Kamer leidde meermaals wél tot een ontslagaanvraag van het kabinet. De laatste keer was dat in 1999 na de spraakmakende ‘Nacht van Wiegel’. Een wetsvoorstel over een correctief referendum haalde in de Eerste Kamer niet de vereiste twee derde meerderheid. Daarop bood het kabinet zijn ontslag aan. Na enige tijd werd echter toch een compromis bereikt en bleef iedereen op zijn plek.
Een ander recent voorbeeld van een verwerping van een wetsvoorstel door de Senaat was het voorstel over de gekozen burgemeester. Die haalde het in 2006 eveneens niet in de Eerste Kamer. Reden voor minister van Bestuurlijke Vernieuwing Thom de Graaf (D66) destijds op te stappen. Tot een ontslag van het kabinet leidde dit echter niet.
In het verleden is dat maar een keer voorgekomen. Dat was in 1860. Destijds verwierp de Eerste Kamer na een debat van vier dagen een wetsvoorstel over de aanleg en exploitatie van de Noorder- en Zuiderspoorweg. Dat werd het kabinet-Rochussen fataal.
In de huidige samenstelling van de Eerste Kamer bezetten coalitiepartijen VVD en CDA nu samen 35 van de 75 zetels. De PVV zit nog niet in de Senaat. Partijbonzen van zowel coalitie- als oppositiepartijen meldden eerder dat een minderheid in de Eerste Kamer van dit kabinet met steun van de PVV, werken onmogelijk maakt. De toon in de huidige campagnes verraadt daarom het eigenlijke belang van de verkiezingen van woensdag: de samenstelling van de Senaat die eind mei door de leden van de Provinciale Staten wordt bepaald.
Wanneer het kabinet-Rutte na woensdag de meerderheid dreigt te verliezen en samenwerking tussen de regering en de Senaat structureel onmogelijk blijkt, kan de premier altijd besluiten het ontslag van het kabinet aan te bieden. Wanneer dat is en op grond waarvan bepaalt het kabinet echter zelf.
Een ontbinding van de Eerste Kamer is in elk geval geen optie, omdat de leden van de Senaat door dezelfde personen zullen worden gekozen: de leden van de Provinciale Staten, voor wie woensdag de gang naar de stembus geldt.
