Om die reden stemden kiezers ook op die partij. Na de moord op Fortuyn zagen velen in de degelijke, gereformeerde Balkenende een veilige vluchtheuvel. En hun hoop werd, in zekere zin, niet beschaamd.

Ga maar na: Balkenende I viel door de instabiliteit van de LPF. Balkenende II kampte met gedoe binnen D66 (Van der Laan contra Dittrich) en binnen de VVD (onrust rond Wilders en Verdonk). Balkenende IV kwam ten val door de koppigheid van de PvdA inzake Afghanistan. Kortom: de onrust die er was, kwam van andere partijen. Partijen die zich jarenlang afgunstig afvroegen hoe het CDA het toch fikste om steeds de gelederen gesloten te houden en verkiezing na verkiezing te winnen.

Maar op 9 juni 2010 viel de grote slag. Het CDA verloor niet alleen de helft van zijn kiezers, maar zakte in zetelaantal ook terug naar de positie van vierde partij van het land. En na die terugval was het ook met de stabiliteit van de partij gedaan.

Zeker, interim-partijleider Verhagen leverde het mirakelstukje dat de grote verliezer van de Kamerverkiezingen van 2010 toch weer in het kabinet belandde. En toegegeven, deze gewiekste onderhandelaar wist een regeerakkoord te fabriceren waarvan Kieskompas stelt dat het het CDA-verkiezingsprogramma dicht benadert. En inderdaad, de partij bezet een aantal ministersposten dat in geen verhouding staat tot zijn omvang in de Kamer.

Maar toch… De prijs was hoog. Het eens zo stabiele CDA werd door een felle richtingenstrijd bijna uiteengereten en trilde op een van de heftigste partijcongressen ooit op zijn grondvesten. Jawel, Verhagen mocht door met zijn gedoogkabinet, als hij zich maar realiseerde dat een knarsentandende, grote minderheid liever vandaag dan morgen met het avontuur zou stoppen.

En waar het CDA in eerdere coalities altijd de grootste en dus dominerende partner was, degradeerde het nu tot het kwetsbare kleine broertje dat –bijvoorbeeld in de huidige verkiezingscampagne– ontzien moet worden omdat hij, voor je het weet, een koutje vat.

Hamvraag bij de Statenverkiezingen van volgende week is of de huidige regeringscoalitie een meerderheid haalt in de Senaat. Daarbij staat dit al min of meer vast: als de coalitie die meerderheid niet haalt, zal dat niet liggen aan VVD of PVV. Nee, bij een verlies voor de coalitie als geheel ligt de ‘schuld’ bij het CDA.

De grote vraag is welke gevolgen dat gaat hebben. De laatste weken hebben politici en media zich sterk geconcentreerd op de vraag of rechts in de Senaat een meerderheid gaat halen. Terecht, want zonder die meerderheid wordt regeren lastig. Maar misschien nog wel belangrijker voor het voortbestaan van het kabinet is wat een zwaar verliezend CDA doet met de interne samenhang van de coalitie.

„Een stem op het CDA is goed voor de stabiliteit van het kabinet”, zei Senaatslijsttrekker Brinkman onlangs. Dat die stelling ook omgekeerd kan worden, wilde hij tijdens het betreffende tv-debat niet bevestigen. Toch is dat de logische consequentie: de sfeer in een coalitie wordt er niet beter op als de zwakste schakel in het samenwerkingsverband nóg zwakker wordt.

Een nog zwakker CDA kan nog moeilijker stelling nemen tegen een nog krachtiger Wilders, die nog meer dan eerst „vol op het orgel” gaat. En dat leidt ongetwijfeld tot een hernieuwd debat in deze partij over de wenselijkheid van deelname aan dit kabinet.

Oud-minister Klink zei op het partijcongres van vorig jaar: „Laten we niet de illusie koesteren dat deelname aan dit kabinet onze positie versterkt en die van de PVV, omdat zij compromissen moet sluiten, verzwakt. Dit gedoogkabinet zal ons verzwakken en Wilders versterken.” Verliest het CDA volgende week dramatisch, dan zullen kritische christendemocraten dit zien als een bevestiging van de voorspelling van Klink, waardoor de toch al kwetsbare Verhagen opnieuw onder vuur zal komen te liggen.

En zo zou het imploderen van het CDA voor het voortbestaan van het kabinet wel eens gevaarlijker kunnen zijn dan het ontberen van steun in de Senaat.