Het bericht wordt in Venezuela ontkend. De president van het Zuid-Amerikaanse land, de linkse populist Hugo Ch¡vez, geldt als een bondgenoot van de anti-Amerikaanse Kaddafi.

Ontslag

De Libische minister van Justitie Mustafa Mohammed Abud al-Jeleil heeft zijn ontslag ingediend uit protest tegen het geweld dat het regime tegen de oppositie heeft gebruikt. Dat heeft de Libische krant Quryna maandag gemeld. De krant liet weten een telefonisch interview met de minister te hebben gehad. De regering van Muammar Kaddafi heeft het ontslag van de bewindsman niet bevestigd.

Eerder maandag diende de Libische ambassadeur in India zijn ontslag in. Topdiplomaat Ali al-Essawi zei dat hij wil dat het harde optreden tegen de betogers in het land stopt. Ook zei Essawi dat de Libische overheid buitenlandse huurlingen heeft ingezet om een slachting aan te richten onder de demonstranten.

Ook de Libische ambassadeur in China en de permanente afgevaardigde van Libië binnen de Arabische Liga gooiden het bijltje erbij neer.

Oproep tot opstand

Het is de „goddelijke plicht van iedereen” om zich tegen het Kaddafi-bewind te verzetten. Dit stelt het Netwerk van de vrije ulema’s van Libië, een groep van islamitische schriftgeleerden, in een maandag uitgegeven verklaring. De moslimleiders noemen de regering van het Noord-Afrikaanse land arrogant en beschuldigen het bewind van „bloedige misdaden tegen de mensheid”, aldus het Italiaanse persbureau ANSA. Italië was tot 1951 kolonisator van Libië.

„Chaotische taferelen”

Verscheidene Libische steden, waaronder Benghazi en Sidra (Sirte), zijn maandag in handen gevallen van tegenstanders van het regime van Muammar Kaddafi. Dat heeft de in Parijs gevestigde Internationale Federatie voor de Mensenrechten maandag gemeld.

„Veel steden zijn gevallen, vooral aan de oostkust”, aldus het hoofd van de organisatie Souhayr Belhassen. Militairen hebben zich volgens haar bij de opstand aangesloten. Benghazi is een bolwerk van de oppositie en Sirte is de geboortestad van Kaddafi, die al ruim veertig jaar aan de macht is.

Volgens de organisatie zijn sinds het begin van de opstand tussen de drie- en vierhonderd doden gevallen in het Noord-Afrikaanse land. Andere getuigen stelden dat de politie is gevlucht uit de stad al-Zawiya. De getuigen spraken over chaotische taferelen in de stad.

„Er zijn de afgelopen twee dagen gevechten tussen aanhangers en tegenstanders van Kaddafi geweest en de politie is zondag rond het middaguur de stad ontvlucht, zei een Tunesiër die maandag vanuit Libië in de Tunesische grensstad Ben Guerdane arriveerde.

Sinds zondag zijn alle winkels in al-Zawiya gesloten. Ook is een woning van Kaddafi in brand gestoken en zijn politieauto’s gestolen. Een andere Tunesische getuige sprak over schietpartijen in de stad en drie doden die hij op straat had zien liggen. Openbare gebouwen worden geplunderd.

De Libische krant Quryna meldde maandag dat ook protesten zijn uitgebroken in de stad Ras Lanuf. In die stad aan de Middellandse Zee is een groot petrochemisch complex met een olieraffinaderij gevestigd. Volgens de krant hebben arbeiders en bewoners speciale commissies opgezet, die moeten voorkomen dat er schade aan de bedrijven wordt toegebracht.

Begin protesten

De protesten in Libië bleven aanvankelijk beperkt tot het oosten van het land, waar de machtsbasis van de Libische leider Muammar Kaddafi minder sterk is dan in de hoofdstad Tripoli. Zondagavond sloegen de protesten wel over naar Tripoli. Op zeker vier plaatsen in de stad kwamen duizenden mensen bij elkaar om te demonstreren. De politie gebruikte traangas tegen de betogers.

Demonstranten hebben maandag het centrale regeringsgebouw in de hoofdstad in brand gestoken. Het gebouw wordt onder meer gebruikt voor vergaderingen van het Algemene Volkscongres, het parlement. Volgens getuigen zijn ook politiebureaus en lokale kantoren van de Volkscomités in brand gestoken. De hoofdkantoren van de staatstelevisie en staatsradio zouden zijn geplunderd. De uitzendingen van de staatstelevisie en radio waren zondagavond stopgezet. Maandagochtend zijn ze hervat.

Negatief reisadvies

Het ministerie van Buitenlandse Zaken roept Nederlanders die in Libië zijn op het land te verlaten. Ook worden alle reizen naar Libië ontraden, zo heeft het departement maandag bekendgemaakt. Volgens het ministerie gaat het niet alleen om de protesten tegen het bewind van Kadaffi, maar zijn er ook criminelen die de situatie aangrijpen om te plunderen. Daarbij zou grof geweld worden gebruikt.

Nederlanders in Libië krijgen het advies om hun verblijf bij de Nederlandse ambassade in Tripoli te melden, voor zover zij dat nog niet hebben gedaan. Momenteel staan er 172 Nederlanders bij de ambassade geregistreerd, veelal werknemers van bedrijven. Ook moeten ze aan de ambassade doorgeven of ze vertrekken of blijven.

Olie

Ook enkele Europese olie- en gasbedrijven evacueren personeel uit Libië. Ook zijn voorbereidingen voor boringen in Libië gestaakt, nu het geweld met de dag toeneemt. De prijs van olie is maandag flink opgelopen. De onrust in Libië en een daling van de dollar stuwden de prijs van het zwarte goud. Een vat ruwe Amerikaanse olie, West Texas Intermediate, steeg maandag 3,4 procent naar 89,10 dollar. Brentolie, die gewonnen wordt in de Noordzee, werd 2 procent duurder en kostte 104,60 dollar per vat (van 159 liter).

Volgens analisten speelt de onrust in Libië een belangrijke rol bij de prijsstijgingen. „Libië is een significante producent en exporteur van goede kwaliteit ruwe olie”, aldus een analist. Libië is de op elf na grootste olie- en gasproducent ter wereld. Het land heeft een bewezen oliereserve van 44 miljard vaten en zeer omvangrijke aardgasreserves.