„Ongeloof, verslagenheid, verlamming, verdriet, wanhoop, boosheid, haat, angst, zelfbeschuldigingen (niet altijd geheel ten onrechte). Het zijn zomaar wat woorden die staan voor de verwarde emoties die iemand overweldigen die geconfronteerd wordt met suïcide van een dierbare.

Ook woede en zelfs haat behoren tot de al dan niet primaire reacties. Waarom heeft onze geliefde ons dit aangedaan?

Wanneer de suïcidant op deze wijze de schaamte en schande van een ophanden zijnd faillissement probeerde te ontlopen, zullen de gevoelens van boosheid, woede en zelfs haat sterker zijn dan wanneer het gaat om een zwaar depressieve patiënt die het leven niet meer dragen kon. Het zoeken naar motieven is ten diepste zoeken naar troost.

Het staat buiten kijf dat het verlies van een geliefde een diepe wond slaat. Het raakt ons ik en doet daar wat mee. Dat geldt nog meer als onze geliefde voor de dood koos. Kun je daarna nog verder? Moet je, ja wil je eigenlijk nog wel verder? Heeft het leven nog zin? Is er nog enig perspectief. Vallen slachtoffers nu ook ten prooi aan ondraaglijke eenzaamheid?

Mensen hebben mensen nodig. Hier zeker. Ook al blijken ze niet de beste vertroosters te zijn, aldus Job, een zegen als ze er zijn om het leed mee te dragen. Om misschien wel zonder woorden toch iets van God te laten merken en iets van licht te laten schijnen in het diepe donker. Om Hem te laten zien en horen, die machtiger is dan de samenbundeling van heel ons leedgevecht.

Hij kan het aan: die wanhoop, boosheid, schaamte, verdriet, verslagenheid. Onze verwijten en zelfverwijten. Bij de Heere zijn uitkomsten. Bij Hem is genezing. Maar al sluit de wond ooit, het litteken blijft en herinnert ons soms pijnlijk aan wat gebeurd is. Rouwen is een proces, evenals genezing.

Voor dat laatste heb je ook mensen nodig aan wie je je verhaal vertelt. Telkens weer en die niet moe worden te horen. Niet aan te horen, maar te horen, zonder zich te laten verleiden tot onbeschaamde nieuwsgierigheid, maar het initiatief tot wat verteld wordt vooral bij de ander laten.

Nog een laatste opmerking. „Waar is onze geliefde?” Het is de vraag waar veel nabestaanden mee blijven tobben. Is er hoop voor een suïcidant?

Zelfdoding is zonde, maar geen onvergeeflijke zonde. Je kunt jezelf ook ”doodwerken, dooddrinken, doodroken”, of je leven in de waagschaal stellen door bijvoorbeeld deel te nemen aan risicosporten.

Wie durft beweren dat iedere nicotineverslaafde (ook een vorm van suïcidaal gedrag) verloren gaat? Kijkt de Heere niet naar ons totale leven? En zijn er geen bijzondere omstandigheden waarin mensen ontoerekeningsvatbaar zijn? Bijvoorbeeld tijdens een psychose met bevelhallucinaties? Er worden ook mensen door aanhoudend pestgedrag van anderen naar en over de richel gedreven. Bad Jezus bovendien niet aan het kruis: „Vader, vergeef het hun, zij weten niet wat zij doen”?”

De redactie van het christelijke gereformeerde Kerkblad voor het Noorden plaatste een gedicht van een onbekende auteur naast een artikel over christen-zijn in relatie tot de naaste omgeving.

Mijn rechterbuurman

Mijn rechterbuurman is vannacht gestorven,

hij had een maagkwaal en is heen gegaan.

Hij had zich hier een goed bestaan verworven,

ik vraag me af hoe hij is weggegaan…

Hij was een trouw ‘genoot’ en zorgzaam vader,

zijn doodsbericht laat daar geen twijfel aan.

Een boos gezwel zat op een hoofdslagader,

geen zorg of trouw maakt zoiets ongedaan.

Hij heeft gedacht aan hen die achterbleven

een joch van drie en een nog jonge vrouw;

een assurantiepolis op zijn leven,

dat was dan voor ’t geval hij sterven zou.

En dat is zo gebeurd, er was geen vechten tegen,

het flitsend mes van de chirurg ten spijt.

Hoe zwaar zal nu zijn zorg en trouw gaan wegen

gewogen in de waag der eeuwigheid?

Ik vrees voor hem, dat hij zijn goede zorgen

slechts tot en met de dood heeft uitgestrekt.

–het brood voor heden en de huur voor morgen–

en dat verzekering niet alle schaden dekt.

Ik vrees, dat spijts deskundig overleggen

zij deze schade zelfs niet heeft begroot.

Ik had ook, toen ’t nog kon, hem moeten zeggen

zich te verzekeren voor de dood.

Want ’k vrees dat hij alleen en zeer verlaten

het Goddelijk gericht moet ondergaan.

Wat kan in dit gericht een mens nog baten

als Jezus Zelf niet voor hem in wil staan?

Maar hoe dit zij, welk deel hij heeft verworden,

het is voorbij, voor hem is ’t pleit beslecht.

Mijn rechterbuurman is vannacht gestorven,

en ik, ik heb nooit één woord tot zijn behoud gezegd!