De provincies moeten worden hervormd. Grotere provincies die zich met minder taken bezighouden en meer overlaten aan sterke gemeenten horen bij deze tijd. Het kabinet-Rutte heeft niet voor niets gekozen voor opschaling van de provincies in de Randstad en beperking tot de kerntaken.

In de 19e eeuw waren de provincies ook aan zo’n hervorming toe. Bij de herziening van de Grondwet in 1848 zorgde de liberaal Thorbecke voor de broodnodige aanpassingen, waardoor het bestuur uniform, modern en democratisch werd. Eenzelfde hervorming is vandaag de dag weer noodzakelijk. En het kan snel gaan. Alle seinen staan op groen, nu provincies in de Randstad zelf aangeven te denken aan samenvoeging.

Het is Thorbecke geweest die een belangrijke rol heeft gespeeld bij de verankering van de provincie in de huidige vorm in het staatsbestel. Bij de herziening in 1848 beperkte hij zich tot het in lijn brengen van de papieren werkelijkheid met de realiteit die toen langzamerhand was ontstaan. Steden, dorpen en districten werden geüniformeerd tot gemeenten. En hij voerde de representatieve democratie in voor alle bestuurslagen.

Ook nu is er behoefte aan uniformering en democratisering. Het woud aan regionale samenwerkingsverbanden, van regelingen voor de vuilophaaldienst tot de stadsregio’s met vergaande bevoegdheden, moet kritisch tegen het licht worden gehouden. Daarnaast dient de directe band met de kiezer te worden hersteld. Een overheid die belastinggeld uitgeeft, moet worden gecontroleerd door gekozen volksvertegenwoordigers.

Tevens is er de noodzaak om in deze wereld een sterk regionaal bestuur te hebben dat zich kan meten met bijvoorbeeld de ”Greater London Authority”, de Duitse deelstaten of de Vlaamse gewesten en dat taken op het gebied van verkeer en vervoer en ruimtelijke ordening krachtig kan uitvoeren.

Om tot een hervorming van het regionale bestuur te komen is er eigenlijk maar één oplossing, en dat is de plannen van het kabinet voortvarend ter hand nemen. In de eerste plaats moet er gesnoeid worden in de bestuurlijke spaghetti door te komen tot één Randstadprovincie met sterke gemeenten en een vermindering van de bestuurlijke hulpstructuren daartussenin.

Daarmee slaan we twee vliegen in één klap. We doen dan precies wat Thorbecke deed in 1848: het uniformeren van het bestuur door de onoverzichtelijke tussenlaag eruit te halen en tegelijk het democratiseren ervan.

Provincies hebben aangegeven mee te willen denken over de opschaling van het bestuur in de Randstad. Dat is een belangrijke stap in de goede richting. Regie blijft echter nodig om ervoor te zorgen dat de Randstad ook echt wordt omgevormd tot één provincie en niet wordt verdeeld, zoals bij de splitsing van Holland in 1830.

In de tijd van de postkoets was dat misschien een wijs besluit, maar nu we met de hsl binnen een halfuur van Amsterdam naar Rotterdam kunnen reizen, moeten de provinciegrenzen zich hieraan aanpassen.

De auteur is lijsttrekker voor de VVD in Zuid-Holland.