De inkt van het regeerakkoord van CDA, VVD en D66 is nog maar nauwelijks droog of er is al onenigheid tussen de coalitiepartijen over een van de grootste politieke obstakels van de afgelopen twee decennia: de WAO. Het conflict spitst zich toe op het voornemen van het nieuwe kabinet om alle WAO’ers die jonger zijn dan 45 jaar -het gaat om ongeveer 215.000 mensen- in 2005 aan de hand van strengere criteria te laten herkeuren.De reden van het voorstel is tweeledig. Allereerst moet het, door een daling van het aantal WAO’ers, leiden tot een bezuiniging. Maar de coalitiepartijen vinden dat het bovendien een sociale maatregel is, omdat het de bedoeling is vooral de jongere arbeidsongeschikten aan het werk te krijgen.

Na het bekend worden van het voorstel barstte de kritiek los. Met name de vakbonden FNV en CNV vinden het een asociaal plan omdat veel jongere arbeidsongeschikten, zeker tijdens de huidige economische recessie, weinig kansen op de arbeidsmarkt hebben. Zij zullen door de strengere toelatingscriteria voor de WAO in de bijstand belanden, hetgeen financieel minder aantrekkelijk is omdat deze uitkering lager is dan die van de WAO.

Gelukkig lijkt het erop dat er oog is voor de kritiek. CDA en D66 willen terecht zoeken naar een oplossing voor het inkomensverlies. De overheid moet immers het schild voor de zwakken zijn. De vraag is dan wel hoe ver dat moet gaan, want daarover wordt ten aanzien van de WAO inmiddels al zo’n twintig jaar -fel- gediscussieerd.

Ook de paarse kabinetten lukte het niet om een oplossing te bereiken. Zij schoven deze hete aardappel steeds voor zich uit, waardoor deze nu op het bordje van de nieuwe ministersploeg ligt.

Het bereiken van een oplossing wordt sterk bemoeilijkt door de noodzakelijke enorme bezuinigingen vanwege de grote staatsschuld. Nederland krijgt nu de rekening gepresenteerd voor het feit dat de paarse kabinetten tijdens de periode van economische bloei in de jaren negentig volstrekt onvoldoende hebben ingegrepen.

De kritiek dat het nieuwe kabinet asociaal is, is dan ook niet terecht. Grote ingrepen zijn nodig. Zelfs de PvdA erkent dat, zo bleek tijdens de coalitieonderhandelingen tussen Balkenende en Bos. De staatsschuld moet immers worden aangepakt. Bovendien vergrijst de bevolking snel, waardoor de pensioenlasten onbetaalbaar dreigen te worden.

De vraag is evenwel waar de prioriteiten moeten liggen. Vanuit christelijk oogpunt zijn hierbij het rentmeesterschap en de naastenliefde belangrijke uitgangspunten. Dat betekent dat de zwakkeren moeten worden beschermd en de sterkste schouders de zwaarste lasten moeten dragen. Het kabinet moet topsalarissen harder aanpakken en bijvoorbeeld ook nadrukkelijker kijken naar mogelijkheden om ouderen langer te laten werken.

Betekent dit dat de WAO onaantastbaar is? Nee. Maar de nadruk moet liggen op reïntegratie. Daarvoor zijn financiële prikkels nodig. Maar zeker in deze tijd van recessie en oplopende werkloosheid moet worden erkend dat het voor arbeidsongeschikten moeilijk is om een baan te krijgen. Het is de verantwoordelijkheid van de overheid om daarom deze ’zwakkeren’ te ontzien.