De Verenigde Staten stemmen waarschijnlijk op korte termijn in met de terugkeer van de inspecteurs van het Internationaal Atoomenergie Agentschap (IAEA) naar Irak om te helpen bij het onderzoek naar de mogelijke ontwikkeling van kernwapens door het regime van Saddam Hussein en het opsporen van het vermiste nucleaire materiaal.

Volgens het Amerikaanse leger is ongeveer een vijfde deel van het kernafval dat door het IAEA bij Tuwaitha in kaart is gebracht, verdwenen. In de buurt van de installaties bij Tuwaitha zijn radioactieve sporen gevonden die mogelijk duiden op diefstal van nucleair materiaal. Om wat voor kernafval het gaat en of het verdwenen materiaal gebruikt kan worden voor het maken van een (primitief) kernwapen is niet duidelijk.

Het IAEA verwijt de VS dat ze roekeloos zijn omgegaan met de kerninstallaties bij Tuwaitha, die na de oorlog tegen Saddam enkele dagen onbeheerd en onbewaakt zouden zijn gelaten. Voor de oorlog was bij Tuwaitha 2 ton licht verrijkt en enkele tonnen onbewerkt uranium opgeslagen.

Ooggetuigen hebben de afgelopen weken melding gemaakt van plundering van het instituut, dat zo’n 20 kilometer ten zuiden van Bagdad is gelegen. Behalve computers, meubilair en de wetenschappelijke uitrusting van het instituut zouden ook vaten met nucleair materiaal door inwoners uit nabijgelegen dorpen zijn meegenomen en worden gebruikt als watertanks.

Wanneer het IAEA terugkeert naar Irak is nog niet bekend. Onderhandelingen daarover werden woensdag gevoerd in Wenen en Washington. De meeste ingewijden gaan ervan uit dat de VN-inspecteurs binnen enkele dagen toestemming krijgen om terug te keren. De eerder gestelde voorwaarde dat er eerst een resolutie in de Veiligheidsraad moet worden aangenomen over de wederopbouw van Irak lijken de Amerikanen te laten vallen.

De VS lijken met de steeds dichterbij komende terugkeer van de IAEA-inspecteurs naar Irak toe te geven dat de eigen nucleaire deskundigen onvoldoende kennis hebben van de situatie in het land. IAEA-baas Mohamed al-Baradei heeft de VS de afgelopen maanden herhaaldelijk gevraagd om zijn inspecteurs weer toe te laten.

De VS vroegen woensdag een team van internationale experts op het gebied van biologische wapens om onderzoek te komen doen naar een mobiel laboratorium dat een rol zou hebben gespeeld in de ontwikkeling van biologische wapens door Saddam. De mobiele laboratoria zijn het enige tastbare bewijs dat de VS en Groot-Brittannië tot nog toe in Irak hebben gevonden voor de mogelijke ontwikkeling van massavernietigingswapens, al staat nog niet vast dat de laboratoria daar daadwerkelijk voor werden gebruikt.